Baş Ağrısı Çeşitleri
Baş ağrısı kendi için 14 ana gruba ve yüzlerce alt gruba ayrılır. Temel olarak altta yatan başka bir sağlık sorunundan kaynaklanma veya doğrudan baş ağrısı şeklinde gelişme gibi durumlar ayırt edicidir. Toplumda en sık karşılaşılan baş ağrısı çeşitleri arasında gerilim tipi, kümelenme ve migren baş ağrıları yer alır.
Baş ağrısı çeşitleri şu şekilde incelenebilir:
Primer baş ağrısı
Altta yatan hastalık olmaması ve ağrının doğrudan baş ağrısı tablosu çizmesi durumunda primer baş ağrısından söz edilebilir. Bu tip ağrılar sıklıkla migren, gerilim tipi ve küme olarak ortaya çıkar.
Sekonder baş ağrısı
Toplam baş ağrısı vakalarının %10’unu oluşturan sekonder baş ağrıları; beyin damar hastalıkları, beyin tümörleri, göz hastalıkları, menenjit ve sinüzit gibi hastalıklardan kaynaklanır.
Küme tipi baş ağrısı
Genellikle göz arkasında oluşan ağrı ile kendini gösteren küme tipi baş ağrısında, göz sulanması ve burun akıntısı gibi semptomlar gözlenir. Ağrı zonklayıcı yapıda değildir ve yüzün tek tarafında ortaya çıkar. Çıktıktan sonra ise uzun süre devam eder, genellikle 6 hafta içinde geçer.
Anormal yapılı omurlar
Boyun omurlarının normalden farklı gelişim göstermesi sonucu bu bölgedeki özel kavis kaybolabilir ve boyun düzleşmesi meydana gelebilir.
Migren
Oldukça ciddi seyreden migren, genellikle başın bir tarafında zonklayıcı ağrı oluşumuyla ortaya çıkar. Migren vakalarında ağrı ışık, ses ve gürültüyle birlikte artar; kimi vakalara bulantı ve kusma gibi belirtiler eşlik eder.
Gerilim tipi baş ağrısı
En sık gözlenen baş ağrılarından olan gerilim tipi ağrıları, genellikle stres ve yorgunluktan kaynaklanır. Bu tip ağrılarda ağrı genellikle baş çevresinde sıkışma yaparak gelişir.
Gök gürültüsü baş ağrısı
Ani seyirli olan gök gürültüsü tipi ağrılar, şiddetli ve sinsidir. Bir anda ortaya çıkan ve ortalama 5-10 dakika devam eden bu ağrılarda özellikle kan damarları ile ilgili sorunlardan şüphelenilir. Bu nedenle acil müdahale önemlidir.
Bunların yanı sıra; yoğun egzersiz yapmak, aşırı yorulmak, stres, sinir, gerilim ve yüksek tansiyon gibi durumlarda da farklı karakterlerde baş ağrıları gözlenebilir. Her baş ağrısı ciddi olmasa da aşağıdaki belirtilerin gözlenmesi durumunda acil doktor müdahalesi hayati olabilir:
- Sürekli ve giderek artan şiddetli ağrı
- Aniden ortaya çıkan şiddetli ağrı
- Uykudan uyandıran ağrı
- İlk kez başı ağrıyan kişinin 10 yaşın altında, 50 yaşın üzerinde olması
- Tedaviye yanıt vermeyen ve şekil değiştiren ağrı
- Yüksek ateş
- Boyun sertliği
- Işık hassasiyeti, bulantı ve kusma
- Şimdiye kadar yaşanan en şiddetli ağrı olarak tanımlanması ve ağır fiziksel aktiviteler sırasında ortaya çıkarak şiddetini artırmış olması
Yukarıdaki etmenlerin bir veya birkaçını yaşıyorsanız acil bir uzmana başvurmanız gerekir.
Baş Ağrısı Nedenleri
Baş ağrısının nedeni altta yatan hastalık durumuna ve baş ağrısı çeşidine göre değişir. Örneğin; sekonder tip baş ağrıları genellikle altta yatan farklı hastalıklardan ve alerjik reaksiyonlardan kaynaklanır. Özellikle mevsim geçişlerinin olduğu bahar aylarında baş ağrısı vakalarında artış gözlenir. Damar tıkanıklığı, tümör, sinüzit, yüksek tansiyon, kulak enfeksiyonları ve grip gibi pek çok hastalık sekonder tip baş ağrısının gelişmesinde etkilidir. Ayrıca şu gibi durumlar da baş ağrısına neden olabilir:
- Az su tüketimi
- Uzun süreli açlık
- Fazla efor sarfetmek
- Göz bozuklukları
- Stres ve gerginlik hali
- Adet dönemi
- Hamilelik
- Beyin tümörleri
- Basınç değişiklikleri
- Yetersiz ve kalitesiz uyku
- Uzun süreli ağrı kesici kullanımı
- Şiddeti çarpmalar ve travmalar
- Menenjit, nezle, grip, beyin iltihabı gibi enfeksiyon hastalıkları
Baş Ağrısı Tedavi Yöntemleri
Baş ağrısında çok yönlü bir tedavi yöntemi izlenir, temel olarak altta yatan sebep tedavi yöntemini belirleyen ana noktadır. Eğer baş ağrısı sinüs, grip, nezle gibi bir sorundan kaynaklanıyorsa tedavi öncelikle bu hastalıkları iyileştirmeye yönelik düzenlenir. Bu tip sağlık sorunlarının iyileşmesiyle birlikte baş ağrısı şikayeti de zaman içinde geçer. Bunun yanı sıra; primer tip başa ağrılarında ve özellikle migren vakalarında multidisipliner bir tedavi metodu izlenebilir. Bunun için hasta öyküsüne ek olarak nörolojik bulgular değerlendirilir ve uygun tedavi buna göre başlatılır.
Baş ağrısı tedavisinde kullanılan pek çok ilaç bulunur. Migren tedavisinde ana hedef ağrıyı tetikleyen faktörleri azaltmak ve hassasiyeti ortadan kaldırmaktır. Bunun için sinir sistemini baskılayan ve ışık, ses gibi çevresel faktörlere karşı olan duyarlılığı azaltan ilaçlar kullanılır. Hastadaki ağrı şiddetine ve sıklığına göre atak önleyici ya da koruyucu bir tedavi planı çıkarılabilir. Atak sayısının az olduğu vakalarda atak tedavisi planlamak tercih edilebilir, daha sık ve şiddetli ataklarda ise hastanın her gün ilaç kullandığı koruyucu tedavi başlatılabilir. Bu tip ilaçlar kalp ilaçları, epilepsi ilaçları ve depresyon ilaçları gibi farklı gruplardan olabilir.
Basit ağrı kesiciler ise daha hafif şiddetli atakları geçirmede etkilidir. Baş ağrısı yaşayan bir kişinin kullanacağı ilaç, hekim önerisiyle reçete edilir ve kişiye özel değerlendirilir. Bu nedenle vakalarda kontrolsüz ilaç kullanmamak ve hekimin önerisi dışına çıkmamak önemlidir. Kimi ilaçların sürekli kullanılması böbrek başta gelmek üzere diğer iç organlarda komplikasyonlara neden olduğundan önerilmez.
Bunların yanı sıra, günümüzde baş ağrısını geçirecek farklı alternatif tedavi yöntemleri de uygulanmaktadır. Bunlara örnek vermek gerekirse;
- Migren için akupunktur,
- Gerilim tipi ağrılar için biofeedback,
- Kronik ağrılar için aromaterapi, nefes egzersizleri, magnezyum ve riboflavin içeren ürün takviyeleri.
Baş Ağrısı Nasıl Geçer?
Baş ağrısında sayısız tedavi yöntemi bulunsa da genel olarak çeşitli sağlıklı yaşam değişikliklerinin yapılmasının baş ağrısı riskini önlediği bilinmektedir. Bu önlemler ise şu şekilde sıralanır:
- Baş ağrısını tetikleyen faktörlerin ortadan kaldırılması sorunu önlemek adına önemlidir. Genellikle ağrılar günün belirli bir saati veya belirli bir aktivite sonrası ortaya çıkıyorsa bu faktörlerde değişiklik yapmak gerekir.
- Alkol ve özellikle kırmızı şarap tüketimini sınırlandırmak baş ağrısı riskini azaltır.
- Nitrat içeren gıdalar baş ağrısına neden olur. Çikolata ve işlenmiş et bu gruba dahil edilen işlenmiş gıdalardandır. Bu tip beslenme alışkanlıklarının yerine doğal ve sağlıklı alışkanlıkların kazanılması gerekir.
- Uyku süresini uzatmak ve kaliteli bir uyku uyumak gün içinde baş ağrısı riskini önler.
- Yetersiz su içmek veya beslenmek baş ağrısını tetikleyen faktörlerden olabilir.
- Uzun süre ekrana bakmak gözleri yorarak baş ağrısına neden olur, bu nedenle telefon ve bilgisayar kullanımı sonrası dinlenmek gerekir.
- Stresle başa çıkmayı öğrenmek baş ağrısı kontrolünde ve yaşam kalitesini artırmada etkilidir.
Baş ağrısı tedavisi hastadan hastaya farklılık gösterir ve uygun tedavi yönteminin geliştirilmesi için öncelikle altta yatan nedenlerin tespit edilmesi gerekir. Bu yüzden baş ağrısı durumunda altta yatan nedeninin tespit edilmesi ve uygun tedavi yönteminin geliştirilmesi adına doktor kontrolü gerekir.
