Belli bir görüş ve anlayışı ifade eden sisteme akım denir.
Edebiyat akımlarının oluşmasında o dönemdeki:
Ø Toplumsal olaylar
Ø Siyasi olaylar
Ø Bilimsel gelişmeler
Ø Felsefi anlayışlar ve sanatçıların istekleri gibi durumlar etkiliolmuştur.
Her edebiyat akımı bir öncekine tepki olarak doğar veya bir öncekinin devamıniteliğindedir. Bu akımların doğmasına zemin hazırlayanlar ise “HÜMANİZM” ve“RÖNESANS” dır.
HÜMANİZM (İNSAN SEVGİSİ)
· İnsana değer verir.
· Kilise ve devlet baskısına dayalı Ortaçağ zihniyetine karşı hür düşünceyisavunmak.
· Hümanizmin oluşmasında Yunan ve Latin edebiyatına duyulan hayranlıketkilidir.
· XV. yüzyılda “Altın Devrini” yaşamıştır.
· Yeni ve büyük uygarlıkların ancak eski uygarlık temelleri üzerindeyükselebileceğine inanırlar.
· Temsilciler: “DANTE, BOCACİO, EPİKÜR, ZENON, PERİKLES VE PETRARCA” dır.
RÖNESANS (YENİDEN DOĞUŞ veya AYDINLANMA ÇAĞI)
· İtalya’da doğmuş ve oradan Avrupa’ya yayılmıştır.
· Özgürlük düşüncesini geliştirirler.
· Doğaya ve insana dönüş demektir.
· Hem Hümanizmi hem de XVI. yüzyılda BİLİM ve AKILCILIĞIbenimsemişlerdir.
· Temsilciler: “MONTAİGNE, BACON, CERVANTES ve SHAKESPEARE” dir.
Başlıca sanat akımları şunlardır:
1) KLASİSİZM (KURALCILIK)
2) ROMANTİZM (COŞUMCULUK)
3) REALİZM (GERÇEKÇİLİK)
4) NATURALİZM (DOĞALCILIK)
5) PARNASİZM (ŞİİRDE GERÇEKLİK)
6) SEMBOLİZM (SİMGECİLİK)
7) EMPRESYONİZM (İZLENİMCİLİK)
8) EKSPRESYONİZM (ANLATIMCILIK)
9) KÜBİZM (ŞEKİLCİLİK)
10) FÜTÜRİZM (GELECEKÇİLİK)
11) DADAİZM (KURALSIZLIK)
12) SÜRREALİZM (GERÇEKÜSTÜCÜLÜK)
13) EGZİSTANSİYALİZM (VAROLUŞCULUK)
1.KLASİSİZM
· XVI. yüzyılın sonunda ve XVII. yüzyılın başında FRANSA’da, ortaya çıkar.
· Akıl, sağduyu ve Tabiat gibi üç temel ilkesi vardır.
· “Sanat için sanat” anlayışı vardır.
· Daha çok şiir ve Tiyatro alanında etkisini gösterir.
· Eski Yunan ve Latin Edebiyatı örnek alınır.
· Konularını “MİTOLOJİ” ve ”TARİH” den alır. Dindışı konulara ilgi duyar.
· Önemli olan KONU değil; ANLATIM’dır.
· Özünde KURALLARA SIKI BAĞLILIK ve MÜKEMMELİYETÇİLİK yatar.
· Süslü ve Sanatlı bir dil kullanılır.
· Kahramanlar soylu tabakadan seçilir ve Kahramanların iç dünyalarına önemverilir.
· Tiyatroda üç birlik kuralına uyulur: “OLAY, ZAMAN ve YER”
· Sanatçı eserinde kendi gizler.
· Temsilciler: BOİLEAU, MOLİERE, LA FONTAİNE, CORNEİLLE, RACİNE LA BRUYERE,LA FAYETTE ve BOSSUET; ŞİNASİ ve A.VEFİK PAŞA
2.ROMANTİZM
· FRANSA’da 1830 yılında “KLASİSİZMİN” katı kuralcılığına tepki olarakçıkmıştır.
· Klasik edebiyatın kural ve şekilleri bırakılır.
· Konularını “HRİSTİYANLIK, MİLLİ TARİH ve GÜNLÜK YAŞAM” dan alınır.
· “Sanat toplum içindir” görüşü benimsenir.
· DUYGU ve HAYAL en önemli unsurdur. Kahramanlar her tabakadan seçilir.
· Sanatçılar eserlerinde kişiliklerini gizlemezler. GÖZLEM ve TASVİRönemlidir.
· Eserlerde iyi-kötü ve doğru-yanlış gibi karşıtlıklardan yararlanılır.
· Tiyatroda üç birlik kuralı terk edilir. Böylece DRAM gelişir.
· Temsilciler: j.j.ROUSSEAU, VİCTOR HUGO, GOETHE, SCHİLLER, LA MARTİNE,W.SHAKESPEARE, GEORGE SAND; N.KEMAL, A.H.TARHAN, A.M.E STAEL, CHATEAUBRİAND,DUMUSPERE PUŞKİN
