13. Yüzyıl
Hoca Dehhani:
Ø Divan edebiyatının ilk şairidir.
Ø Şiirlerinde dini konulara yer vermemiştir.
Ø Şiirlerinin en önemli teması aşktır.
Ø III. Alaaddin Keykubat’ın emriyle Farsça Selçuklu Şehnamesini yazar.
Mevlana:
Ø Tasavvuf şairidir ve bütün eserlerini Farsça yazmıştır.
Ø Mesnevi adlı eseri meşhurdur.
Ø Takriben 26000 beyitten oluşur ve tasavvufun açıklanması yolundakihikayeler, semboller, öğütlerle örtülü mistik ve didaktik bir eserdir.
Ø Gazel, kaside ve rubailerin bulunduğu divan-ı kebir; dini ve tasavvufisohbetlerinin yer aldığı fi hi ma fih; 147 mektubunun yer aldığı mektubat; 7vaazının yer aldığı mecalisi seb’a adlı eserleri vardır.
Ø Allah’a yaklaşma ve insan sevgisi ve hoşgörülükte insanlara rehberolmuştur.
14. Yüzyıl
Ahmedi:
Ø İskendername ve Cemşidi Hurşid en önemli mesnevi türünde eseridir.
Nesimi:
Ø Tasavvuf şiirleriyle tanınır. Şiir ve düşünceleri şeriata aykırıgörüldüğü için derisi yüzülerek öldürülmüştür Halep’te.
Ø Şiirlerini Azeri Türkçesiyle yazmıştır.
Ø Fazlullah Hurufi’nin halifesidir.
Ø Türkçe ve Farsça divanı vardır ve lirik türde yazmıştır şiirlerini.
Ø Bu yüzyılda Gülşehri’nin Ferüdiddin Attar’dan çevirdiği Mantıkut Tayradlı mesnevisi ve Felekname adlı ahlaki, tasavvufi ve didaktik yapıtı; ŞeyyadHamza’nın Yusufu Züleyha adlı eseri; Haliloğlu Yahya Burgazi’nin Fütüvvetnameadlı eseri vardır. Ayrıca Kadı Burhaneddin de eserlerini lirik yazmıştır.
15. Yüzyıl
Şeyhi:
Ø İyi bir tasavvuf eğitimi almıştır.
Ø Tokuzlu Köyü tımar olarak verilmiştir.
Ø Harname adlı hiciv türünün güzel örneği olan mesneviyi yazmıştır.
Ø Ayrıca II. Murat’ın isteğiyle Hüsrev-i Şirin adlı mesneviyi yazmıştır.
Ø Divanı vardır.
Süleyman Çelebi:
Ø Peygamberimizin hayatını konu alan mevlit türündeki Vesiletün Necat adlı eserini yazar.
Ø Türk edebiyatında mevlit yazma çığırını açmıştır.
Ahmet Paşa:
Ø Fatih Sultan Mehmet’e yazdığı Kerem Kasidesi ile bilinir.
Ø Gazel ve murabbaları da meşhurdur.
Necati:
Ø Fatih ve II. Beyazıt döneminde divan katipliği yapmıştır.
Ø Millileşme akımın öncüsüdür.
Ø Atasözleri ve deyimlere yer vererek şiirlerini renklendirmiş ve hayatınsıcaklık ve sadeliğini eklemiştir.
Ali Şir Nevai:
Ø Çağatay şairlerindendir.
Ø Türk edebiyatının ilk şairler tezkiresini yazar: Mecalisün Nefais.
Ø Mizan’ül Evzan adlı eserindeTürklerin kullandıkları nazım ve musiki şekilleri tanıtılmıştır.
Ø Muhakemet’ül Lugateyn adlıeserinde Türkçenin Farsçadan çok zengin bir dil olduğunu isbat eder.
Ø Hamse sahibidir.
