v Saka DevriDestanları:
Alp Er TungaDestanı
§ Yaratılışdestanından sonra bilinen ilk büyük ve milli Türk destanıdır.
§ Bu destanhakkında elimizde kesin bilgiler yoktur.
§ M.Ö. VII.yüzyılda yaşamış bir kahraman ve çok sevilen bir Saka hükümdarıdır.
§ OrtaAsya’daki bütün Türk boylarını birleştirmiş, Anadolu, Suriye ve Mısır’ıfethetmiştir.
§ Hayatısavaşlarla geçmiştir.
§ İranlıMedlerin hükümdarı Keyhüsrev’in davetinde hile ile öldürülür.
§ OrhunYazıtları’nda Dokuz Oğuzlar arasında Er Tunga adına yapılan yuğ törenlerinden bahsedilir.
§ Divan-ıLugati’t Türk’te bu mevzu bahsedilir.
Şu Destanı:
§ M.Ö. 330-327yıllarındaki olaylarla bağlantılıdır.
§ Bu tarihteMakedonyalı İskender, İran ve Türkistan’ı işgal eder.
§ Bu dönemdehükümdarın adı Şu idi.
§ Bu destandaTürklerin İskender ile mücadeleleri ve geri çekilmeleri anlatılır.
v Hun DevriDestanları:
Hun- OğuzDestanı:
§ M.Ö.209-174tarihlerinde hükümdarlık yapmış olan Hun hükümdarı Mete’nin hayatı etrafında şekillenir.
§ Bütün Türkdestanlarında olduğu gibi bu destanın da ilk şekli günümüze ulaşmamıştır.
AttilaDestanı:
§ V. asırdaAvrupa topraklarında devlet kuran Batı Hunlarının hükümdarı Attila’nın fetihleri anlatılır.
§ Rusya’danFransa’ya kadar bütün Avrupa’yı almış ve Roma’ya kadar uzanmıştır.
§ Tunaboylarında evlendiği gece çok içki içtiğinden burun kanamasından ölmüştür.
v GöktürDestanları:
BozkurtDestanı:
§ Göktürkçağını konu alır.
§ Büyük Türkdestanının bir parçasıdır.
§ Türk soyuanlatılır (Lin ülkesi, 10 yaşında çocuk ve kurt).
Ergenekon Destanı:
§ Moğol ilindeOğuz Han soyundan İl Han’ın hükümdarlığısırasında Tatarların hükümdarı Sevinç Han, Moğol ülkesine savaş açar veneticede İl Han’ı yener.
§ Yalnız küçük oğluKıyan ve yeğeni Nüküz eşleriyle kaçar, bir dağın eteğindeki zirveyeyerleşirler. Zamanla çoğalırlar ve Ergenekon’a sığamazlar. Fakat geldikleriyeri unutmuşlardır bu yüzden bir çıkış yolu bulamazlar. Ama bir demirci, dağındemir kısmını eritip, bir çıkış yolu bulur. İl Han’ın soyundan gelen Türklergüçlenmiş, eski yurtlarına dönüp intikamını almışlardır atalarının.
v Uygur DevriDestanları:
Türeyiş Destanı :
§ Eski Hunbeylerinden birinin çok güzel iki kızı vardır. Bey, bu kızlarının ancakTanrılarla evlenebileceğini düşünür.
§ Bunun içindirki ülkesinin kuzey tarafına yüksek bir kule yaptırır. Buraya bir kurt gelir veonun tanrı olduğunu düşünerek kızlarını everir. Bu evlenmeden doğan DokuzOğuzların sesi kurt sesine benzer.
Göç Destanı:
§ Uygurlarınyurdunda “HULİN” isimli bir dağ vardır. Bu dağdan TUĞLA ve SELENGE isimli ikiırmak çıkar.
§ Bir geceoradaki bir ağacın tepesine bir ışık indi. Halk bunu dikkatlice izledi. Ağacın gövdesinde bir şişkinlik oluştu. Bu 9ay 10 gün devam etti. Daha sonra ağacın gövdesi yarıldı ve 5 çocuk göründü.
§ Çocuklardanen küçüğü “Buğu Han” büyüyünce hükümdar oldu ve ülkeyi zengin etti. Daha sonra“Yuluğ Tiğin” isimli bir prens hükümdar oldu. Bu prens, Çinlilerle çok savaştıve bu savaşa son vermek için bir Çin prensesi ile oğlu “Gali Tiğin”i everdi.Çinliler bu evliliğin karşılığı olarak “Kutlu Dağ” adını taşıyan kayayıistediler. Böylece ülkede kıtlık, kuraklık başgösterdi hatta Gali Tiğin öldü vegöç başladı.
YaratılışDestanı:
§ Dünyanınnasıl yaratıldığı anlatılır.
§ İnsanırklarının nasıl meydana geldiği izah edilir.
§ Şeytanınnasıl bir kötülük unsuru olduğu dile getirilir.
ÖZET: SakaDevri Destanları: Alp Er Tunga – Şu
Hun Devri Destanları: Hun- Oğuz, Attila
GöktürkDestanları: Bozkurt- Ergenekon
UygurDevri Destanları: Türeyiş- Göç- Yaratılış
