Cümleler, yapısı yönüyle dörde ayrılır:
a)- Basit Cümle
b)- Bileşik Cümle
c)- Sıralı Cümle
ç)- Bağlı Cümle
a)- Basit Cümle
Bir yargıdan oluşan ve yan cümleciği bulunmayan cümledir.
Hayat her şeyiyle çok güzel.
Okulun yanındaki arsaya müze yapılacak.
b)- Bileşik Cümle
Yargı bildiren yüklemin dışında yan cümleciği de bulunan cümledir.
- Yan cümlecik genellikle eylemsilerle kurulur ve cümlenin herhangi bir öğesi olur.
Dershaneye yürüyerek gitmiş.
- Yan cümlecik farklı şekillerde kurulabilir ve bileşik cümle buna göre dörde ayrılır.
Girişik Bileşik Cümle (Filimsi)
Sabahları bir süre yürümek sağlığa yararlıdır.
Sınıftaki herkes hedeflediği üniversiteyi kazandı.
Ki’li Bileşik Cümle (İlgi Cümlesi)
Bu bileşik cümlede yan cümlecik temel cümleye ki bağlacı ile bağlanır.
Görüyorum ki yıllardır sürdürdüğün inadı bırakmışsın.
Aşığım gözlerine ki beni yeni hülyalara daldırdılar.
Şartlı Bileşik Cümle
Yan cümleciği dilek – şart (sa-se) kipiyle kurulan bileşik cümledir.
Trene yetişemezseniz beni telefonla arayın.
Çikolatalar güzelse bize de birer paket gönderin.
İç İçe Bileşik Cümle
Yan cümleciği başka bir cümle tarafından oluşturulan bileşik cümledir.
Öğretmen: “Her başarı alın terinin sonucudur.” dedi.
Ben size, bu kasaları buradan alın, demiştim.
c)- Sıralı Cümle
Birden fazla yargının birbirine virgül veya noktalı virgül ile bağlanması sonucu oluşan cümlelerdir.
Bahar geldi, her yer neşeyle doldu.
Sokağın başına kadar yürüdü; dükkandakileri selamladı.
Bağımlı Sıralı Cümle
Öğe ortaklığı olan sıralı cümledir.
Vitrindeki elbiseyi aldı, arkadaşlarına gösterdi.
Adam adamdan korkmaz; utanır.
Bağımsız Sıralı Cümle
Öğe ortaklığı olmayan sıralı cümledir.
Her şey çok güzeldi, şehirden mutlu ayrılmıştık.
ç)- Bağlı Cümle
Birden fazla yargının birbirine bağlaçla bağlandığı cümledir.
Her şeyi düşünmüş de bir telefon etmeyi akıl edememiş.
İşini bitir ve misafirleri havalimanında karşıla.
