a)- Doğal Destanlar:

§  Anonim ürünlerdir.

§  Şair tarafından derlenip düzenlenirler.

Yunanlıların: İliada ve Odysseia.                            Finlilerin:Kalevela.      

Almanların: Nibelungen.                                            İspanyolların: Cid.

Fransızların: Chanson de Roland.                           Rusların:İgor.

Japonların: Şinto.                                                          Sümerlerin: Gılgamış.

Hintlilerin: Ramayana ve Mahabarata.                              İranlıların: Şehname.                                           

Türklerin: Alp Er Tunga, Şu…                                     İngiliz: Beowulf. Robin Hood

b)- Yapma (Suni) Destanlar:

§  Bir olayın doğal destana benzetilerek birşair tarafından kaleme alınmasıdır.

Virgilius: Aenneis.                                        Kayıkçı Kul Mustafa: Genç OsmanDestanı.

Tasso: Kurtarılmış Kudüs.                           FazılHüsnü Dağlarca: Üç Şehitler Destanı.

Milton: Kaybolmuş Cennet.                       Mehmet Akif Ersoy: ÇanakkaleŞehitlerine.

Dante: İlahi Komedya.

                               I.           Yazılı Edebiyat: Göktürk  ve Uygur dönemieserleri olarak iki gruba ayrılır.

   a)- Göktürk (Orhun) Yazıtları (Abideleri):

Ø BilgeKağan devrinden kalma 6 adet yazılı dikili taştır.

Ø Yazıtlar:Türk dili, tarihi, edebiyatı, sanatı, töresi hakkında bilgi verir.

Ø İlk kezDoğu Göktürler döneminde Türk ve Türkçe adı geçmektedir. 

Ø Yazıtlarınüçü çok önemlidir.

Ø Yalnızcadikili taşlar değil; yüzlerce heykel, balbal, şehir harabeleri, taş yolları, sukanalları, koç ve kaplumbağa heykelleri, sunak taşları bulunmuştur.

Ø OrhunAbidelerini ilk kez 1889 yılında Rus tarihçi yazar “YARDİNTSEV” bulmuştur.

Ø 1890’dabir Fin heyeti, 1891’de de bir Rus heyeti burada incelemelerde bulunmuştur. Buheyetler yazıyı çözememişlerdir.

Ø Fakat 1893yılında “DANİMARKALI” bilgin “VİLHELM THOMSEN” 38 harfli alfabeyi çözerekyazıtları okumuştur.

Ø 4 sesli,34 sessiz harften oluşur. Sağdan sola ve yukarıdan aşağıya yazılır, yalın veakıcı bir dil kullanılmıştır.

Ø Yazıtlarınilki M.S 720 yılında “Tonyukuk” tarafından yazılır ve dikilir.

Ø İkinci veüçüncü yazıtlar “Yolluğ Tigin” tarafından yazılmıştır. Bu abidelerden birisiM.S 732 yılında “Kültigin” adına, diğeri ise M.S 735 yılında “Bilge Kağan”adına dikilir.  

    b)- Uygur Dönemi Eserleri:

Ø Daha çokBuda ve Mani dininin esaslarını anlatan metinlerdir. Yani din ağırlıklıdır.

Ø Uyguralfabesi kullanılmıştır ve 14 harflidir.

Ø Türeyiş veGöç destanları vardır.

Ø Birçokhikayenin yanı sıra kökünç adı verilen tiyatro eseri vardır.

Ø AltınYaruk, Sekiz Yükmek, Irk Bitiğ, Bögü Han’ın Mani Rahipleri ile Konuşması veKalyanamkara ve Papamkara Hikayesi. 

 

a)      İslamiyetEtkisindeki Türk Edebiyatı: Türkler,X. yüzyıldan itibaren İslamiyet’i kabul etmişlerdir. Böylelikle Türklerinsosyal ve kültürel yaşamlarında önemli değişiklikler olmuştur.

 

Ø Göçebeyaşamı bırakıp, yerleşik yaşama geçmişlerdir.

Ø Yazılıürünler vermeye başlanmıştır.

Ø XI.yüzyıldan itibaren Türkler içinde Arapçayı ve Farsçayı bilen yani bir aydınzümre doğmuştur.

Ø Bu dönemdeilim ve din alanında Arapça, edebiyat alanında ise Farsça ağırlık kazanmıştır.

Özellikleri:

·        Hece vearuz ölçüsü kullanılmıştır.

·        Didaktiktir.

·        Arapça veFarsça ağırlıklı kullanılır.

·        Eski Türkşiir biçimlerinin yanında mesnevi, gazel, kaside gibi yeni şiir biçimleri dekullanılmıştır.

·        Dini vetasavvufi konulara ağırlık verilir.