3

b)-Nazım (Şiir): Anlatılmakistenenin dizeler halinde getirildiği yazılardır.

ŞİİRTÜRLERİ

ü Şiirler genellikle biçim özellikleri ve konularınagöre gazel, kaside, mesnevi, rubai,şarkı, türkü, koşma, güzelleme, koçaklama, taşlama, ağıt, mani, ninni, destan gibifarklı isimlerle adlandırılır. Ancak şiirin “Batılı” şiir gruplandırmalarıdikkate alınarak konularına göre altıya ayrılması gelenek halini almıştır.Bunlar şunlardır:

ü Epik Şiir: Konususavaş, yiğitlik, kahramanlık ve vatan sevgisi olan bir olayı ya da tarihi birhadiseyi coşkulu bir şekilde anlatılan şiirlere denir.

ü Divan edebiyatında “Kasidele”r; Halk edebiyatında“Koçaklama, Destan ve Varsağı” epik şiir türüne örnek olarakgösterilebilir. 

Bin atlı,akınlarda çocuklar gibi şendik

Bin atlı, ogün dev gibi bir orduyu yendik

Ak tolgalıbeylerbeyi haykırdı: İlerle!

Bir yaz günügeçtik Tuna’dan kafilelerle (Y. Kemal).

 

Vuruluptertemiz alnından uzanmış yatıyor.

Bir hilaluğruna ya Rab, ne güneşler batıyor!

 Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker!

Gökten ecdadinerek öpse o pak alnı değer. (M. A. Ersoy).

 

Dur yolcu!Bilmeden gelip bastığın

Bu toprak,bir devrin battığı yerdir.

Eğil de kulakver, bu sessiz yığın

Bir vatankalbinin attığı yerdir (N. H. Onan).

ü Lirik Şiir: Şairinruhunda uyanan ve kabaran heyecanları içli bir dille anlatan duygu yüklüşiirlere denir.

ü Aşk, ayrılık, hasret, özlem gibi konular işlenir.

ü Divan edebiyatında “Gazel, Şarkı, Murabba”; Halkedebiyatında ise “Koşma, Semai” lirik şiire örnektir.

Gönül gurbetele çıkma

Ya gelinir yagelinmez

Her dilberemeyil verme

Ya sevilir yasevilmez (Erzurumlu Emrah).

 

Yeni mektupaldım gül yüzlü yardan

Gözletmeyolları gel deyi yazmış

SivralanKöyü’nden bizim diyardan

Dağlar mormenevşe gül yazmış (Aşık Veysel).

 

Hani obırakıp giderken seni

Bu öksüztavrını takmayacaktın

Alnınakoyarken veda buseni

Yüzüme butürlü bakmayacaktın (O. S. Orhon).

 

 

 

 

 

ü PastoralŞiir: Doğal güzelliklerini, kır ve doğa sevgisini, köy veçoban yaşamını bunlara karşı duyulan özlemleri anlatan şiir türüdür.

ü Şair, doğa karşısındaki duygularını anlatıyorsa idil adını alır. Bir çobanla karşılıklıkonuşuyormuş gibi anlatıyorsa eglog adınıalır.

Orda dereniniçinde

İki üçakçakavak

Tekerlekdöner, başım döner

Kavaklaryeşeriyor dön, geri bak (Cahit Külebi).

ü DidaktikŞiir: Belli bir konuda öğüt ve bilgi veren, bilimin metot veprensiplerini, sanat eserlerinin güzel yönlerini öğreten, ahlaki, kültüreldersler veren şiirlere denir.

 

İlim ilimbilmektir                                       Bir şeyi murat etme

İlim kendinbilmektir                                 Olduysa inat etme  

Sen kendinibilmezsen                              Hak’tandır o reddetme

Ya niceokumaktır (Yunus Emre).            Mevlamgörelim neyler, neylerse güzel eyler Erz.İ.H.).  

ü Satirik Şiir:Toplumdaki çeşitli düzensizlikleri ve bozuklukları yeren, taşlayanşiirlerdir.

ü Divan edebiyatında “Hiciv”; Halk edebiyatında“Taşlama” ; Yeni Türk edebiyatında ise “Yergi” adı verilir.

Köyümün malıganimet                            Geldik vatan kavgasına

Çalan diyorvelinimet                                Düştük rütbe yağmasına

Hanhırsızlara emanet                              Daldık dünya sefasına

Bak şu işemuhtar emmi (Aşık Akçay).   Ne utanmazköpekleriz (N. Kemal).

ü DramatikŞiir: Tiyatronun manzum şekline denir.

ü Bunlar karşılıklı konuşma şeklinde yazılanmanzumelerdir.