- Kast etmek sözcüğünden türemiştir. Belirli bir amaç için söylenir.
- Genel olarak kasideler övgü şiirleridir.
- Beyitler halinde yazılır, 33 ile 99 arası.
- Kafiyelenişi gazeldeki gibidir.
- İlk beytine matla, son beytine makta, en güzel beytine beytül kasid, şairin mahlasını bulunduğu beyte de taç beyit adı verilir.
- Matla beyti, kasidenin herhangi bir yerinde yinelenebilir.
- Kasidelerin Bölümleri:
- Nesib veya Teşbib:
- Kasidenin ilk bölümüdür.
- En uzun ve sanatlı bölümüdür.
- Şair bu bölümde mevsimleri, bayram günlerini tasvir eder.
- Kasidelere ismini veren kısım bu bölümdür (cülüsiye, suriyye, ramazaniye, bayramiye gibi…). Ayrıca rediflerine göre de adlandırılır: su ve kerem gibi…
- Girizgah:
- Asıl konuya geçiş olan birkaç beyitlik bölümdür.
- Kasidenin ikinci bölümüdür.
- Nesib ile Methiye bölümünü birleştiren köprü vazifesi görür.
- Methiye:
- Kasidenin üçüncü bölümüdür.
- Övülecek kişinin anlatıldığı bölümdür.
- Tegazzül:
- Kasidenin dördüncü bölümüdür.
- Kasideyle aynı uyak ve ölçüde söylenmiş bağımsız bir gazelin yer aldığı bölümdür.
- Fahriye:
- Kasidenin beşinci bölümüdür.
- Bu bölümde şair kendisini över ve diğer şairlerden sanatının üstün olduğunu dile getirir.
- Dua:
- Kasidenin son bölümüdür.
- Bu bölümde şair, Allah’tan övdüğü kimse için saadet uzun ömür ve başarı diler.
- Kasidelerin Konuları:
- Tevhit:
- Allah’ın birliğini ve yüceliğini anlatır.
- Münacat:
- Allah’a yapılan yalvarış ve yakarışları dile getirir.
- Naat:
- Hz. Muhammed’i övmek için yazılan kasidelerdir.
- Mersiye:
- Bir kimsenin ölümü üzerine duyulan üzüntü ve acıyı anlatmak için yazılan şiirlerdir.
- Methiye:
- Bir kimseyi övmek için yazılan kasidelerdir (padişah, vezir gibi…).
- Hicviye:
- Bir kimseyi yermek için yazılan kasidelerdir.
- Fahriye:
- Şairlerin kendilerini övmek amacıyla yazdıkları kasidelerdir.
Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su
Kim bu denli dutuşan odlara kılmaz çare su
Âb-gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem
Ya muhît olmuş gözümden günbed-i devvâre su
Zevk-i tiğından aceb yok olsa gönlüm çâk çâk
Kim mürûr ilen bırakır rahneler dîvâre su
Suya versin bağ-ban gülzar-ı zahmet çekmesin
Bir gül açılmaz yüzün tek verse bin-gülzâre su
Ohşadabilmez gubârını muharrir hattına
Hâme tek bakmaktan inse sözlerine kare su
Arızın yâdiyle nem-nâk olsa müjgânım n'ola
Zayi olmaz gül temennâsiyle vermek hâre su (Fuzuli)
