Başta Türkiye olmak üzere AB, ABD, NATO, Baltık ülkeleri, Asya, Orta Doğu olmak üzere dünya coğrafyasının yarısından çoğu Rusya’nın Ukrayna’da ilhak ve işgal ettiği yerlerin devamı ve sonuçlarından önümüzdeki yılın ilk çeyreğine kadar başta enerji, ekonomi, askeri ve siyasi olarak etkilenecek. Rusya tarihi emellerinden “sıcak denizler” politikasını Ukrayna manevrası ile açılmamak üzere rafa kaldırdı diye düşünüyorum.
Kremlin, Ukrayna'nın Rus işgali altındaki Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerinde yapılan referandum sonucuna göre bu 4 bölgeyi Rusya'ya bağladı. Putin, 30 Eylül günü düzenlenen ilhak töreninde "Rusya'nın yeni 4 bölgesi daha oldu" dedi.
Rusya'ya katılmak için "evet" kararının çıktığı referandumlar, uluslararası toplum tarafından "ilhak referandumları" olarak adlandırılıyor. Bu, Rusya'nın Sovyetler Birliği'nin 1991 yılında dağılması sonrası aldığı ilk ilhak kararı değil. Sovyetler Birliği'nin çöküşü geride çok sayıda sessiz ihtilaf ve çatışma bölgesi bıraktı.
Ukrayna'yı işgale giden süreçte Rusya ilk olarak Kırım'ı ilhak etti. 2014 yılı mart ayına kadar Kırım, Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden Ukrayna'ya bağlı özerk bir bölgeydi. Ukrayna'da yaşanan "Turuncu Devrim" ve sonrasında iktidarların Batı ile yakınlaşma adımları Rusya'yı Kırım'a karşı harekete geçirdi.
Rusya 2014 yılında, kendisine ait büyük bir donanma üssünün bulunduğu Kırım'ın Rusya'ya bağlanmasını istedi. Rusya'nın baskıları sonucu Kırım Özerk Cumhuriyeti Parlamentosu Kırım’ın Rusya'ya bağlanması için referandum kararı almak zorunda kaldı. Rusya yanlısı eli silahlı "yeşil adamların" gölgesinde 16 Mart'ta gerçekleştirilen referandumdan Kırım’ın Rusya'ya bağlanması kararı çıktı.
Kırım'ın ilhakı Ukrayna'nın doğusunda Rusya sınırındaki, referandum sonucu Rusya'ya bağlandığı açıklanan Donetsk ve Luhansk’tan oluşan Donbas bölgesinde Rusya yanlısı ayrılıkçı hareketleri tetikledi. Bu bölgede Rusya tarafından desteklenen ayrılıkçılar ve Ukrayna ordusu arasındaki savaş, 2022 Şubat'ında Putin'in hem Luhansk hem de Donetsk Halk Cumhuriyetlerini tanımasıyla boyut değiştirdi
Rusya Devlet Başkanı Putin, 21 Şubat 2022’de sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti'nin tanınmasına dair kararnameyi Kremlin Sarayı'nda imzaladı ve 24 Şubat sabahın erken saatlerinde Donbas'taki Rusları korumak gerekçesiyle "özel askeri operasyon" başlattıklarını duyurdu. Böylece Rusya-Ukrayna Savaşı başlamıştı.
Referandum yapılan bölgelerdeki sözde seçim komisyonlarının açıkladığı verilere göre, sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti'ndeki referanduma katılanların yüzde 99,23'ü, sözde Luhansk Halk Cumhuriyeti'nde katılanların yüzde 98,42'si Rusya'ya katılmak için oy kullandığı ileri sürüldü. Rus ordusunun kontrol altındaki Zaporijya bölgesinde düzenlenen referandumda ise katılımcıların yüzde 93,11'i, Herson bölgesinde yüzde 87,05'i Rusya'ya katılmayı seçtiği savunuldu. Referandum yapılan bu bölgelerde Rusya tarafından atanan sözde yönetimlerin başvurusu üzerine Putin, Herson ve Zaporijya bölgelerinin sözde bağımsızlıklarını tanıdı ve toplam 4 bölgeyi ilhak etme anlaşmasını imzaladı.
Rusya’ya katılan bölgeleri müzakere konusu etmeyeceklerini söyleyen Putin, “İnsanlar referandumda tercihini yaptı. Kiev’i acilen ateşkese çağırıyoruz, bütün askeri eylemlerini derhal durdurmaya ve müzakerelere geri dönmeye çağırıyoruz” derken askeri misyonlarının bitebileceği mesajını verdi.
Donetsk ve Luhansk bölgelerini içinde barındıran Donbas bölgesinde çoğunluklu olarak Rus kökenli nüfus yaşıyor. Bu bölge, geniş maden rezervleriyle biliniyor. Donbas, kömür rezervi zenginliği açısından Avrupa'nın 4. büyük maden bölgesi durumunda.
Bu referandum sonuçlarına bakarak Rusya, Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 15'ini ilhak etmiş oldu. Buna 2014 yılındaki Kırım'ın yasa dışı ilhakı da eklendiğinde, bu rakam yaklaşık yüzde 20'ye çıkmış oluyor.
