Gençler sosyal medya kullanmayı seviyor ve kopamıyor amadijital dünyanın gençlere verebileceği zararlarla ilgili haberler deebeveynleri fazlasıyla kaygılandırıyor. Bilimsel araştırmalar ise sosyalmedyanın gençleri nasıl etkilediğini anlamaya çalışıyor ve henüz bir sonucaulaşmış değil… Sosyal medyanın uzun süre kullanımının gençlerin ruh sağlığınıetkilediğine dair sağlam bir araştırma sonucu yok. Elbette olası zararlarıda var. Ancak bunların ne olduğunu, kim için, nasıl ve hangi koşullarda ortayaçıktığını tam olarak bilmiyoruz.
Doç. Dr. Selda Koydemir, gençlerin sosyal medya kullanımıile ilgili ebeveynlerin olası riskleri azaltmak adına neler yapabileceğine dairönerilerde bulunuyor;
Teknoloji ve sosyal medyanın varlığı ve önemini kabuledin
Gençler internet ve sosyal medya sayesinde dünyanın pekçok yerinde onları dinlemek isteyen, ne söylediklerini merak eden milyonlarcainsana ulaşabiliyor. Bu sayede dünyada bir fark yaratabileceklerini düşünüyorve kendilerini değerli hissediyorlar. Ayrıca sosyal medya platformlarıarkadaşlarıyla rahat, kolay bir iletişim kurmalarını, ortak ilgi alanları olanakranlar bulmalarını ve pek çok kişiden sosyal destek almalarını sağlarken aitolma duygusu geliştirmelerine de yardımcı oluyor. Bu sebeple artık teknofobikyaklaşımlardan vazgeçmeli ve onu kötülemekten uzaklaşmalı, dijital dünyanınhepimizin yaşamındaki önemli yerini kabul etmeliyiz. Ebeveynlere düşen,çocuklarını sosyal medyada kendi başlarına bırakmakla, uygun seviyede kontrolsağlamak arasında denge kurmaya çalışmak olmalıdır. Sosyal medya kullanımınıyasaklamak veya telefon ya da tablet gibi araçlardan men etmek hiçbir zamançözüm değil… Ebeveyn olarak çocuklarınızı, sosyal medyanın iyi taraflarınıkullanmaları için teşvik etmeye, yaşamlarına daha fazla değer katabilmeleriiçin sosyal medyadan nasıl faydalanacaklarını öğretmeye çalışarak işebaşlayabilirsiniz.
Gerçek yaşamdaki davranışlar sanal dünyaya da yansıyor
Dijital dünyanın etkilerini düşünüp tartışırken gençlerinçoğunun, dijital yaşamdaki deneyimleri yüzünden değiştiği ya da olumsuzdavranışlar sergilediğine inanıyoruz. Aslında gençler, gerçek dünyadaki pek çokdavranış kalıbını dijital dünyaya aktarıyor. Örneğin, okulda sıklıkla agresifdavranışlar sergiliyor ve/veya zorbalık yapıyorsa, bunları dijital ortamataşıması ve orada da benzer davranışlar sergilemesi olağan... Bu durumdaöncelikle gençlerin gerçek yaşamdaki duygu durumlarının ve davranışlarının birdeğerlendirmesini yapmak ve ona göre adım atmak önem taşıyor. Bunun içinöncelikle onunla empati kurmaya çalışabilir, ona sosyal destek verebilir, onamodel olabilir, gerektiğinde bir uzmandan (psikolojik danışman, psikoterapistgibi) yardım alabilirsiniz.
Açık ve dürüst bir iletişimden vazgeçmeyin
Araştırmalara göre çocuklarının sosyal medya yaşamlarınadaha çok katılan ve onlarla bu konuda dürüst bir iletişimde olan ebeveynlerinçocukları, sosyal medyada olumsuz bir deneyim yaşamaları halinde bundan daha azetkileniyor. Çocukların sosyal medya hesaplarını gizlice incelemek yerine onlarlaaçık ve dürüst bir iletişim kurmalı; onlara sosyal medya kullanımında belirliseviyede bir özerklik vermeli, ancak hangi davranışların risk içerdiğinikonuşmalı; sosyal medya kullanımları ile ilgili kaygılarınızı paylaşmalısınız.
Olası zararların farkında olun ve çocuğunuzu bunlarahazırlayın
Gençlerin akranlarının mükemmele yakın hale getirilmişfotoğraflarına bakıp yaptıkları karşılaştırmalar yetersizlik hissinitetikleyebilir ve kendileri ile ilgili olumsuz duygu ve düşüncelergeliştirmelerine yol açabilir ya da sosyal medyadaki paylaşımlarının sürekliolarak kaç beğeni aldığını takip etmek, bunu takıntı haline getirmek vekendilerine verdikleri değeri bunun üstünden geliştirmek onlara zararverebilir. Bunun yanında sosyal medyanın en önemli zararları arasında nefretkonuşmaları ve siber zorbalık ön sıralarda yer alıyor.
Burada ebeveynlere düşen şey, çocuklarını bu tarzortamlar ve diyaloglar için hazırlamaktır. Şayet çocuğunuzun sosyal medyakullanımından sonra olumsuz duygular hissettiğini fark ederseniz, onunlakonuşmaya ve onu anlamaya çalışın. Onu sosyal medyadan uzaklaştırmak içindeğil, ona yardım etmek için orada olduğunuz mesajını verin.
Her gencin aynı şekilde etkilenmediğinin farkında olun
Sosyal medya, bazı gençler için daha avantajlı olabilirken(örneğin nispeten utangaç olanlar için sosyal ağlarını genişletmek, yeni sosyalbeceriler kazanmak), bazıları için daha fazla risk taşıyabiliyor (örneğinduygusal ve davranışsal sorunlar yaşayan gençler için). Bu sebeple çocuğunuzupek çok yönüyle iyi gözleyip tanımanız, zaten size sosyal medya davranışları veondan nasıl etkilenebileceği ile ilgili epey bilgi verecektir. Elbetteçocuğunuzun gerçekten çok olgun olması ya da psikolojik sıkıntılar yaşamaması,onun sosyal medyayı kendisine zarar vermeyecek şekilde kullanmasınıgarantilemiyor, ancak bazı riskleri azalttığı da bir gerçek...
Sosyal medya ve değişen teknoloji ile ilgili yeni şeyleröğrenin
Sosyal medyanın günümüzün en önemli iletişim aracıolduğunu düşünürsek, çocuklarınızın isteklerini, motivasyonlarını vedavranışlarını anlamak, sosyal medyada neler yaşayabiliyor olduklarına dairfikir sahibi olmak için siz de adım atabilirsiniz. Kendiniz kullanmıyorsanızbile sosyal medya platformları hakkında bilgi edinin ve nasıl işlediklerine gözatın. Burada kullanılan özgün dili de öğrenmeye çalışabilir, böylece olupbiteni daha kolay takip edebilirsiniz. Onları nelerin iyi hissettirdiğini,hangi platformu neden kullandıklarını öğrenmek hem size bilgi verecek, hem deonlarla iletişiminizi kolaylaştıracaktır.
Etik davranışlar kazandırın ve bu konuda örnek olun
Gençlerin başkalarına zarar vermemesi ve kendileriniolası zararlardan koruyabilmeleri, büyüyüp gelişebilmeleri için adalet,insaniyet, eşitlik, saygı gibi temel erdemleri; kendilerinden demografik,sosyo-kültürel veya kişilik özellikleri açısından farklı insanlara saygıgöstermeyi öğretin. Evde çeşitli fikir tartışmaları yapın, saldırı olmadan datartışılabileceğini gösterin. Herkesin erişebileceği profillerini hazırlarkenve paylaşmadan önce gerçekten kendileriyle ilgili o bilgileri koymak isteyipistemediklerini sorun. Profillerinin ve paylaşımlarının onları uzun yıllartakip edeceğini hatırlatın.
Çocuğunuza bu davranışların yanında sosyal medyakullanımıyla ilgili de iyi bir örnek olmaya çalışın. Şayet kendiniz saatlercesosyal medya kullanıyor ve çocuğunuzdan sosyal medyada az vakit geçirmesiniistiyorsanız, o zaman bu davranışı değiştirmeleri için pek de iyi bir örnekteşkil etmiyorsunuz demektir.
Sonuç olarak her kuşağın, bizim büyüdüğümüz dünyadanfarklı bir dünyaya doğduğunu kabul etmeli, mevcut teknolojilerden onları mahrumetmemeli, elimizden geldiğince yasaklar koymamalıyız. Yapmamız gereken, onlara,doğabilecek riskleri azaltacak eğitimi vermek, açık iletişimi sürdürmek,dijital ortamda haklarını ve güvenliklerini korumak için adımlar atmaktır.
