ÇYAPISINA GÖRE CÜMLELER
Cümleler,yapısı yönüyle dörde ayrılır:
a)- Basit Cümle
b)- Bileşik Cümle
c)- Sıralı Cümle
ç)- Bağlı Cümle
a)-Basit Cümle
Bir yargıdanoluşan ve yan cümleciği bulunmayan cümledir.
Hayat her şeyiyle çok güzel.
Okulun yanındaki arsaya müze yapılacak.
b)-Bileşik Cümle
Yargıbildiren yüklemin dışında yan cümleciği de bulunan cümledir.
· Yan cümlecik genellikle eylemsilerle kurulur vecümlenin herhangi bir öğesi olur.
Dershaneye yürüyerek gitmiş.
· Yan cümlecik farklı şekillerde kurulabilir ve bileşikcümle buna göre dörde ayrılır.
GirişikBileşik Cümle
Sabahları bir süre yürümek sağlığayararlıdır.
Sınıftaki herkes hedeflediğiüniversiteyi kazandı.
Ki’liBileşik Cümle (İlgi Cümlesi)
Bubileşik cümlede yan cümlecik temel cümleye ki bağlacı ile bağlanır.
Görüyorum ki yıllardır sürdürdüğün inadıbırakmışsın.
Aşığım gözlerine ki beni yeni hülyalaradaldırdılar.
Şartlı Bileşik Cümle
Yan cümleciğidilek – şart (sa-se) kipiyle kurulan bileşik cümledir.
Trene yetişemezseniz beni telefonlaarayın.
Çikolatalar güzelse bize de birer paketgönderin.
İçİçe Bileşik Cümle
Yan cümleciğibaşka bir cümle tarafından oluşturulan bileşik cümledir.
Öğretmen: “Her başarı alın terininsonucudur.” dedi.
Ben size, bu kasaları buradan alın,demiştim.
c)-Sıralı Cümle
Birden fazlayargının birbirine virgül veya noktalı virgül ile bağlanması sonucu oluşancümlelerdir.
Bahar geldi, her yer neşeyle doldu.
Sokağın başına kadar yürüdü;dükkandakileri selamladı.
BağımlıSıralı Cümle
Öğe ortaklığıolan sıralı cümledir.
Vitrindeki elbiseyi aldı, arkadaşlarınagösterdi.
Adam adamdan korkmaz; utanır.
BağımsızSıralı Cümle
Öğe ortaklığıolmayan sıralı cümledir.
Her şey çok güzeldi, şehirden mutluayrılmıştık.
ç)-Bağlı Cümle
Birden fazlayargının birbirine bağlaçla bağlandığı cümledir.
Her şeyi düşünmüş de bir telefon etmeyiakıl edememiş.
İşini bitir ve misafirleri havalimanındakarşıla.
