ŞİİR BİLGİSİ

§ Duygu ve düşüncelerin insan ruhunda ürpertileruyandıracak biçimde ölçülü – ölçüsüz, kafiyeli – kafiyesiz olarak genellikledizeler halinde anlatılan şekline “şiir” denir.

§ Şiirler biçimlerine göre “mensur” ve “manzum” şiirolmak üzere ikiye ayrılır:

§ Mensur Şiir: Genellikleölçü, uyak gibi kurallara uymadan konuşma havası içinde yazılan şiirlere denir.

§ Manzum Şiir: Duygu vedüşünceleri ölçülü ve uyaklı olarak anlatma yoluna “nazım” denir. Dizmek,düzene koymaktır.

§ Şiirde Yapı(Şiir Birimi):

Dize(Mısra): Şiirin en küçük birimidir. Şiirin satırlarından her birinedenir.

Hasretinlegeçiyorken bu gençlik çağım

Beyit(İkilik): Anlam bakımından birbirine uygun iki dizeden meydana gelen veaynı ölçüyle oluşturulan şiir birimidir.

Halk içindemuteber bir nesne yok devlet gibi

Olmaya devletcihanda bir nefes sıhhat gibi

Dörtlük: Anlam bakımından birbirine uygun dörtdizeden meydana gelen ve aynı ölçüyle oluşturulan şiir birimidir.

Karac’oğlander ki ismim överler

Ağu olduyediğimiz şekerler

Güzel severdiye isnat ederler

Benim Hak’tanözge sevdiğim mi var

Bent(Küme - Bölüm): Üç, beş ve daha fazla dizeli öbeklere verilen addır.

Yarindudağından getirilmiş

Bir katrealevdir bu karanfil

Ruhunacısından bunu bildi!

Şiirde Ahenk (Ses ve Ritim):

Asonans: Şiirde aynı sesli harflerintekrarlanmasından oluşan ahenktir.

Uzaklaşırusul usul bir vapur limandan

Uğuldarufuklarda ses duman duman olur

Aliterasyon: Şiirde aynı sessiz harflerintekrarlanmasından oluşan ahenktir.

Kınalı kuzumbenim kırda seken kekliğim

Bitir şukarakışı kime kar ki ayrılık

İç Kafiye (Uyak): Dize ortalarında bulunan ve mısrasonlarındaki uyakla uyumlu ses benzerliğine denir.

Değildim bensana mail sen ettin aklımı zail

Bana taneyleyen gafil seni görgeç utanmaz mı

Ölçü (Vezin): Şiirde ahenk oluşturmak amacıyladizelerdeki hece sayılarının yahut ses değerlerinin birbirine eşitlenmesinedenir.

a)       Hece Ölçüsü

b)       Aruz Ölçüsü

c)       SerbestÖlçü 

 

 

 

 

Uyak (Kafiye): Dize sonlarında yazılışları aynı,anlamları ve görevleri farklı olan eklerin veya sözcük ve sözcük gruplarınıntekrar edilmesine denir.

Ne hastabekler sabahı

Ne taze ölüyümezar

Ne de şeytan,bir günahı

Senibeklediğim kadar

Uyak Türleri:

ü  Yarım Uyak

ü  Tam Uyak

ü  Zengin Uyak

ü  Cinaslı Uyak

ü  Tunç Uyak

Uyak Düzenleri:

Ø  Düz Uyak

Ø  Çapraz Uyak

Ø  Sarmal Uyak

Redif: Dize sonlarında yazılışları, okunuşları,anlamları ve görevleri aynı olan eklerin sözcük ve sözcük gruplarının tekraredilmesine denir.