HALK EDEBİYATINDA DÜZYAZI (NESİR)

            Halk edebiyatı içinde yer alan nesir örnekleri, Halk edebiyatımızın en güzel örneklerindendir. Bunlar içinde başta gelen nazımla karışık halk hikayeleri ve masallardır. Dil sadedir. Halk nesrinin kaynağı, halkın ağzıdır. Halkın ağzından derlenen bu hikaye ve masallar sözü folkloru oluşturur. Dede Korkut Hikayeleri, halk nesrinin elimize geçen en önemli ve en eski örneğidir.

HALK NESRİNDE TÜRLER

DESTAN:

  • Destanlarda nazım nesir iç içe olduğundan destanı nesir türleri içinde de değerlendirebiliriz.
  • Kahramanların başından geçen olayları olağanüstü ve coşkulu bir şekilde anlatan ve birkaç bölümden oluşan eserlerdir.
  • Danişment Gazi ve Battal Gazi gibi destanlar en güzel örneklerdendir.

Battalın kır atı barışta coşar

Cihanda sevilmiş er Battalgazi

Vatanı uğruna dağları aşar

Düşmanları yakar kor Battalgazi

MASAL:  

  • Hayal ürünü olan ve bilinmeyen bir zamanda geçen, anlatılanlara inandırmak iddiası bulunmayan hikayelerdir.
  • Kişiler ve olaylar olağanüstü özellikler ve nitelikler taşır.
  • Dikkati çekmek için tekerlemeler söylenir.

HALK HİKAYELERİ:

  • Geleneksel bir içeriği olan ve kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılan hikayelerdir.
  • Halk hikayeleri, eski destanlarla roman arasındaki aşamayı oluşturan geçiş dönemi eserleridir.
  • Türk, Arap ve İran-Hint kaynaklı olmak üzere üç gruba ayrılır.
  • Türk kaynaklı hikayeler:  Dede Korkut, Köroğlu, Danişmendname, Kerem ile Aslı, Aşık Garip, Karacaoğlan ile İsmigan Sultan, Emrah ile Selvihan…
  • Arap kaynaklı hikayeler: Yusuf u Züleyha, Leyla ile Mecnun, Ebu Müslim, Battalname…
  • İran – Hint kaynaklı hikayeler: Ferhat ile Şirin, Kelile ve Dimne… 
  • Halk hikayeleri konu itibariyle aşk ve kahramanlık hikayeleri olmak üzere iki büyük kola ayrılır.
  • Sade dille anlatılır.
  • Anlatımda nazım ve nesir iç içe kullanılır.
  • Anlatıcıları okur- yazar, az çok kültürlü kişilerdir, halk ozanıdır.
  • Sevgi ve kahramanlık konuları işlenir.
  • Kişiler gerçek yaşamdakilere yakındır; olağanüstü olaylar oldukça sınırlıdır.
  • Oluştukları çağdaki sosyal yapıyı ve iç mücadeleleri yansıtır.