ZAMİR(ADILLAR): İsmin yerini tutan kelimelerdir.
Ø Anlamsızdırlar.
Ø Altı bölümdenoluşur:
Ø Şahıs (Kişi) Zamirleri: İnsanlar içinkullanılan zamirlerdir. (BEN,SEN,O,BİZ,SİZ,ONLAR).
Ø İşaret Zamirleri: İsimleri işaret yoluyla karşılayanzamirlerdir. Hem insanlar hem de insan dışı varlıklar için kullanılır.(BU,ŞU,O,BUNLAR,ŞUNLAR,ONLAR,ÖTEKİ,BERİKİ).
Ø Belgisiz Zamir: İsimleri kesinlik ifade etmeden belli-belirsiz karşılayan zamirlerdir. (BAZISI, BAZILARI, BİRÇOĞU, HEPSİ, TAMAMI,BİRAZI, KİMİ, KİMİSİ, HERKES, BİRİ, BAŞKALARI, BİRKAÇI…).
Not: Belgisizzamirler “İYELİK EKİ” almışlardır. Bu zamirlerin “eksiz” halleri “BELGİSİZSIFAT” tır.
Ø Soru Zamirleri: İsimleri soru yoluyla karşılayanzamirlerdir. (KİM, NE, HANGİNİZ, NEREDEN, NEREYE, NEYİ…
Ø Dönüşlülük Zamiri: “KENDİ” kelimesiyle yapılır. Diğerzamirlerle kullanıldığında pekiştirme görevi yapar.
Ø İlgi Zamiri: “ki” eki ile yapılır. Türkçemizde üçtane “ki” var.
SIFATLAR(ÖNAD): İsimleri çeşitli yönden “NİTELEYEN” veya “BELİRTEN”kelimelere sıfat denir.
ü Sıfatın oluşabilmesi için önünde mutlaka ismin olmasıgerekir. Yani SIFAT + İSİM şeklinde…
ü “ÇEKİM EKİ” almazlar; “YAPIM EKİ” alırlar.
ü İkiye ayrılır:
ü NitelemeSıfatları: İsimlerin rengi,şekli ve durumları hakkındabilgi veren sıfatlardır.
ü “NASIL” sorusuna cevap verir.
ü Sıfat birden fazla oluşuyorsa buna “KURALLI BİLEŞİKSIFAT” adı verilir.
ü BelirtmeSıfatları: İsimleri belirtir ve dört grupta incelenir.
ü Sayı Sıfatı: İsimlerinsayısı, sırası ve oranı hakkında bilgi veren sıfatlardır. Dört gruba ayrılır:Asıl Sayı, Sıra Sayı, Üleştirme Sayı ve Kesir Sayı Sıfatı diye.
ü İşaretSıfatı: İsimleri işaret yoluyla belirten sıfatlardır.BU,ŞU,O,ÖTEKİ,BERİKİ. “HANGİ” sorusu sorulur cevap alınıyorsa “SIFAT”;alınmıyorsa “ZAMİR”dir.
ü BelgisizSıfat: İsimleri kesinlik ifade etmeden belli- belirsizbelirten sıfatlardır. Ek almazlar. “KİMİ, BAZI, BİRÇOK, BİRKAÇ, FAZLA, HER,BİR”
ü Soru Sıfatı: İsimlerinözelliklerini soran sıfatlardır. “KAÇ, HANGİ, KAÇINCI, KAÇAR, NE, NASIL”
ü AdlaşmışSıfat: Bazı Niteleme sıfatlarında sıfatın önündeki isimdüşer. Bunun içindir ki sıfat tek başına ortada kalır. İşte bu olaya “adlaşmışsıfat” denir.
ü PekiştirmeSıfatı: “m, p, r, s” harfleri ve “mi, gibi, kadar” edatlarıile yapılır.
ü SıfatlardaKüçültme Eki: “ca,ce,cık,cik,ımsı,ımtrak” ekleriyle yapılır.
ZARFLAR(BELİRTEÇLER): Fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ve zarflarıbelirten, niteleyen onların anlamlarını güçlendiren ya da pekiştiren bazen dekısıtlayan kelimelerdir.
ZARF + FİİL dikkatli konuşurdu.
ZARF + FİİLİMSİ hızlı koşarken düştü.
ZARF + SIFAT çok dikkatli sürücüdür.
ZARF + ZARF daha hızlıçözmelisin.
· Beş gruptan oluşur:
· Durum Zarfı: Fiil ya dafiilimsiye “NASIL” sorusu sorularak bulunur.
· Zaman Zarfı: Fiilesorulacak “NE ZAMAN” sorusu ile bulunur.
· Yer – Yön Zarfı: Fiile sorulacak “NEREYE”sorusu ile bulunur. Ek almazlar (aşağı,öte,beri…).
· Soru Zarfı: “NE, NİÇİN,NASIL, NE ZAMAN, NE KADAR, NEREYE, NİYE, NEDEN” gibi sorulara cevap bulunur.
· Not: “NE” yerine “NİÇİN” koyduğumuzda cümleninanlamı “BOZULMUYORSA” ZARF’tır. “BOZULUYORSA” önünde “İSİM” varsa “SIFAT”;“FİİL” varsa “ZAMİR” dir.
· Not: “NASIL” ın önünde “İSİM” varsa “SIFAT”; “FİİL”varsa “ZARF” tır.
· Azlık – Çokluk (Miktar) Zarfı: Fiil,fiilimsiye, sıfata ve zarfa sorulacak “NE KADAR” sorusu ile bulunur.
BAĞLAÇLAR:Kendi başına anlamları olmayıp cümle içerisinde kullanılarak anlamkazanan kelimelerdir. “de, ki, ve, ile, ama, fakat, lakin, çünkü, ya da,dolayısıyla, ayrıca, ne…ne, hem…hem, ya…ya, ancak, yalnız, oysa, veya, veyahut,yahut, ise…”
ü Bağlaçlarkelime ve cümleleri birbirine bağlar.
EDATLAR(İLGEÇLER): Bağlaç gibi anlamı olmayıp cümle içerisindekullanılarak anlam kazanırlar. “gibi, göre, kadar, için, sadece, ile, ancak,yalnız, bir, tek, -e doğru, -e karşı, -e rağmen, değil, -den başka, -den sonra,üzere, dek, itibaren, yana, beri, sanki, yüzünden…”
v EDAT mı BAĞLAÇ mı olduğunu bulmak için kelime cümledençıkarılır, anlam BOZULMUYORSA “BAĞLAÇ”; anlam BOZULUYORSA “EDAT”tır.
v “ile” ve anlamında ise “BAĞLAÇ”; değilse “EDAT” olur.
v “ANCAK – YALNIZ” FAKAT anlamında ise “BAĞLAÇ”; SADECEanlamında ise “EDAT” olur.
ÜNLEMLER:Bağlaç ve edat gibi anlamı olmayıp cümle içerisinde sevinme, korku, özlem,kızma, şaşma gibi duyguları dile getirir. Vah vah!...
