Su, hayat veren bir nimet olarak son derece kıymetlidir, azizdir. Ama su aynı zamanda tevazunun sembolüdür. Yeryüzünde hayatın idamesini sağlayan unsurlardan biri olduğu halde yüzünü yerden kaldırmaz.
Eskiden, ikram edilen suyu içtikten sonra, su veren kişiye teşekkür makamında “Su gibi aziz olasın!” diye niyazda bulunurdu büyükler. Son zamanlarda bu güzel duayı unutmuş gibiyiz. Unutma sebebimiz, artık ikram ve hizmeti angarya sayan yahut olur olmaz yerde ellerindeki pet şişelerden kendi suyunu kendisi içen yeni yetmeler değil. “İzzet”e yabancılaştık.
İzzet Nedir?
Aziz olmak, izzet sahibi olmaktır; izzet ise haysiyet demektir. “Haysiyet”, aslında kişinin bir yere yahut bir varlığa mensubiyetiyle kazandığı değer, şeref, itibar, güç ve üstünlük manasına gelir. Bütün bunlar insana bir yenilmezlik, hakimiyet veya hürmete layık olma mevkii kazandırır ki “izzet”i ekseri bu tezahürleriyle tarif ederler.
Böyle tarif edilse de izzet, yenilmezliği yahut hakimiyeti sağlayan güç ve itibarın sonucu değil, sebebidir. İnsan maddi güç ve hükmetme makamı elde etmekle kendini aziz kılamaz. Esas olan haysiyet, yani daha başlangıçta kendini neye nispet ediyorsa o çerçevede varlığına yüklediği mana ve değerdir.
Hakikatte olmayan, geçici ve fani varlıklara bağlanarak, bu bağlılığa üstün bir değer atfetmekle ulaşılan şey haysiyet değil, vehmiyyattır, kuruntudur. İnsan ancak mutlak manada “aziz” ve “var” olan Allah’a iman ederse, kendisini Allah’ın kulu, yeryüzündeki halifesi ve mahlukatın en şereflisi görmek gibi bir haysiyete nail olabilecektir.
Bu sebeptendir ki izzet veya haysiyet Allah’ın müminlere ikramıdır. Cenab-ı Hak “Muizz” ism-i şerifi ile razı olduğu kullarına izzet bahşeder. Nasıl ki bir ülkenin insanları, o ülkenin tek hakimi olan padişaha yakınlığı, onun sevgisi, dostluğu, itimadı nispetinde şeref, itibar ve güç kazanırsa, müminler de Allah’a yakınlıkları nispetinde izzet kazanırlar. Zirveye ne kadar yakınsanız o ölçüde “yüksek”tesiniz demektir. Onun için Allah’ın en aziz kulları peygamberler, veliler ve zikirle, salih amelle O’nun rızasına talip olan samimi müminlerdir.
Demek ki “aziz olasın” duası, önce Allah katında yüksek bir dereceye nailiyet temennisidir.
Ashab: Azîzân-ı Kirâm
İzzet ve haysiyet bir bakıma kâmil imandır. Çünkü insan ancak böyle bir imanla Allah’tan başka hiçbir ilâhın önünde eğilmez, dünyaya kapılmaz, hevasının peşinden sürüklenmez, fani şeylere karşı zaaf göstermez. Bilir ki yeryüzü kendisinin emrine amade kılınmıştır.
Bu yüzden dünyanın ve dünyalığın kendisini yönlendirmesine izin vermez.
Hem kendi zatına hem bütün ademoğluna hoşça bakar, zira “zübde-i âlem” olduğunun farkındadır.
Mümin, kendini bilmenin ve kendinde olmanın yüceliğini tadan, dünyaya tenezzülle bu mevkiine halel getirmeyen insandır.
Hakikatini bilmenin rahatlığı, onu cesur ve müstağni yapmıştır. Gücü ve yenilmezliği buradadır. Öldürülebilir, fakat mağlup edilemez.
Böyle bir korkusuzluk ve istiğna, gönül rahatlığının, huzurun, sekinetin de kaynağıdır.
Korkak ve muhteris insanlar ne kadar büyük bir güce, ne kadar yüksek bir makama sahip olurlarsa olsunlar, endişeden, vesveseden, huzursuzluktan uzak değildir.
Sahabe-i Kiram Efendilerimiz, yaşadıkları onca sıkıntıya rağmen, imanlarından emin olmanın huzur, rahatlık ve sekinetiyle, dünyanın gelmiş geçmiş en aziz insanlarıdır.
Onların dönemi bu sebeple Asr-ı Saadet, yani en mutlu olunan çağdır.
Öyleyse “izzet duası” ikinci olarak, muhatap için hem Sahabe’nin yaşadığı hakiki bir dünya saadetini niyazdır, hem de mutluluğun nasıl kazanılacağına dair bir bilgi telkinidir.
Nefs, sonu gelmez istek ve ihtiyaçları peşinde sürükleyerek, bunları temin uğruna alçaltarak insanı zelil eder.
Katlanılan zillete rağmen ulaşılan imkan ve konfor ise asla mutluluk getirmez.
Ne kadar uğraşırsanız uğraşın, nefsin gözü doymaz, hırsı sükûn bulmaz çünkü.
