Diriliş filminin manevi karekterlerinden İbn’i Arabi’nin hayatını ve eserlerini hep merak etmişimdir. Biraz araştırma yaptım, baktım ki o da idam edilmiş anlaşılıyor ki zamanın etkili ve yetkili kişileri ile ters düşmüş. Özlü sözlerini ve tavsiyelerini not ettim. Gördüm ki, büyüklerin sözleri de düşünceleri gibi büyük oluyor. İşte onlardan bazıları. “Bir adamı yüzüne karşı medhedip de onu mahcub etme. Birisi seni yüzüne karşı medhederse, yerden bir avuç toprak al da önüne döküver.
“Ben de diğer insanlar gibi topraktan yaratıldım ne kadrim var” de. Tevazuya işaret eden Arabi, burada hiçliğe işaret eder, yalakalığın yanlış olduğunu vurgular.
Tavsiyelerine devam ediyor; “ Şafak batarken çocukları evden dışarı çıkarmayınız. Çünkü o zaman şeytanların kaynaştığı zamandır.” Şimdi bu sözden nasıl bir netice çıkartmak gerek? Acizane çocuklarınızı gece hayatına alıştırmayın tebbihinde bulunun Üstad, anne ve babanın sorumluluğuna işaret ediyor değil mi? Devam edelim; “
Hutbe okurken konuşanlar olursa, onlara sus deme. Senin de Cuman batıl olur. Burada da hutbenin yani eğitimin önemine işaret ediliyor. Öyle ya Cuma Namazını diğer namazlardan ayıran hutbesidir, din de nasihat olduğuna göre mesele anlaşılmıştır…Burada bir hatırlatma daha yapayım, Cuma hutbesinin sonunda hoca efendiler dua ederler, cemaat bu dualara içinden amin demesi gerekiyor. “
Kalbini murakabe et. Bir mü'min hakkında kalbine kötü bir şey gelmişse, hemen onu izale et ve hüsnü zan eyle.”Gıybet ve iftira hastalığına yakalananlara duyurulur. “
Sohbetinde bulunduğun veya senin sohbetine gelenlerin rütbe ve menzillerine göre muamelede bulun. Allah'a verdiğin ahd rububiyetini İkrar edip her zaman ve her yerde ahdine vefa göster. Allah'ın âyetlerine bak, verdiği zahiri ve batını azalarını yerinde kullan, onları serde kullanma. SÜNNETLERİN ÖNEMİ İbn’i Arabi devam ediyor; “ Peygamberlerine uy, Kur'an okuyanı dinle, tazim ile dinle. Kur'an’ın İçindekileri düşün. Hadisi şeriflerin sahih olanlarını öğren. Ashabı Kiram arasında zuhura gelen hadiselere dalma. Hepsini sev, her hak sahibine hakkını ver. Gözünü harama baktırma, diğer azalarını da kötü şeylerden koru. Alimlere tazim et, şerlilere güler yüz göster ki onlar da düzelsinler. Hayvanlara şefkatle muamele eyle. Ağaçlan koru ve ıslah et Sofilerin şer'i şerife muvafık olanlarına hürmet göster. Evlâdlara ihsan eyle. Kadınlara iyi muamelede bulun. Namazı huzur ile kıl. Zekâtını vakit geçirmeden ver. Büyüklerin şer'a muvafık emirlerini dinle ve itaat et. Hülâsa bütün mevcudata nasihatle muamele eyle. . . Bir şeyi iyice bilmeden, görmeden işleme. Allah yanında hükmünü bilmediğin bir şeyi körü körüne yapma. Dünyada ödenmesi lâzım olan hakları öde ki, Allah seni sevsin. Burada bir ayeti hatırlatmak isterim. Kur'ân-ı Kerim'de
"Zanla yakîn hasıl olmaz. Zanla karar verilmez".(Sûre-i Yûnus, Âyet 36; Sûre-i Hucurat, Âyet 12. ) Bu hususta İmâm-ı Âzam efendimiz; bir çadırda, ağzı açık içi yoğurt dolu olan bir kova (kazan, satır) olsa, kendileri çadıra girerlerken, bir köpek ağzını yalayaraktan çadırdan dışarı çıksa, gözüyle görmeden bu köpek bu yoğurdu yerken görmedim ama köpek çadırdan çıkarken ağzını yalıyordu, dese onunla hükmedilip o köpek, o yoğurdu yedi diye hüküm verilmez” NAMAZDA HUŞU
Namazda gözünü secde mahalline dik. Safların düzgün ve sık olmasına çalış. Namazda başka yere bakmadıkça Allah sana nazar eder. Şerefli olmayan kazançlardan sakın. Meselâ kelp parası, hacamat ücreti, yüz suyu dökerek, namustan fedakârlık ederek kazanılan paralara tenezzül etme. Bakıcı, büyücülere gitme ve böyle şeylere teşebbüs edip de para kazanmaya tenezzül etme. Kazanmaya kudretin varken sadaka alma. Allah'ın verdiğine şükret. Az, çok deme.
Mü'minlerin iyi huyları olduğu gibi kötü huyları da olur, sen daima iyi huyları gör. Allah ve Resulünü sevenlere ve onlara yardım edenlere buğzetme, bazı kimseler, o falanı sevmiyordu diye ona buğzeder; bu doğru değildir, buğzettiğin, Allah ve Resulünü seviyorsa, onların hatırı için sen de onu sevmeğe mecbursun. Amma, o senin hocanı, şeyhini sevmiyorsa, varsın sevmesin. Onun, senin şeyhini sevmemesi ona buğzetmesi icap ettirmez….”(Kay: sufizim ve insan) Tavsiyeler uzun, Allah bu büyüklerimizden razı olsun, onları okuyoruz da hatalarımıza aynı tutuyoruz. Hadi kalın sağlıcakla.