Dünya ayakkabı üretiminin yaklaşık yüzde 88’lik kısmı Asya ülkeleri tarafından karşılanmaktadır. Bu ülkeler arasında ilk sırada Çin Halk Cumhuriyeti yer almaktadır. Çin bu manada tek başına dünya ayakkabı üretiminin yüzde 57’sini karşılamaktadır. Dünya ayakkabı üretiminde Çin’den sonra diğer önemli ülkeler, Hindistan, Vietnam, Endonezya, Brezilya ve Türkiye’dir.
Bugün Türkiye aralarında Rusya, Irak, Almanya, Romanya, İspanya, ABD, hatta dünya ayakkabı modasına yön veren İtalya’nın bulunduğu birçok ülkeye ayakkabı ihraç etmektedir. Türk Ayakkabı Sanayicileri Derneği Verilerine göre Türkiye 2022 yılının Ocak- Ekim döneminde en büyük ihracatı 83,5 milyon dolar ile Almanya’ya yapmıştır. Almanya’nın hemen arkasından 57,4 milyon dolarla Irak, 47,9 milyon dolarla İspanya, 46,5 milyon dolarla Romanya, 44,9 milyon dolarla İtalya bulunuyor.
İthalat noktasında ise 2021 yılı itibarıyla Türkiye en çok yüzde 17,2’lik bir oran ile Çin’den ayakkabı ithal etmiştir. Bu ülkeyi 12,8 ile Vietnam izlemektedir. Üçüncü sırada ise İtalya bulunuyor.
Ayakkabı imalatı sofistike bir süreç olmakla birlikte birçok hammaddenin kullanıldığı, üretim aşamasında işçilik gerektiren emek yoğun yapısı ve çeşitli girdiye ihtiyaç duyması nedeniyle tekstil, metal, kimya, makine gibi farklı işkollarıyla bağlantılı çalışan bir sektördür.
Kahramanmaraş ise sanayisinin büyük sektörlerinden kadın ayakkabısı noktasında, Türkiye’de önemli yerde bulunan ayakkabı sektörü çok sayıda istihdam ve ihracatıyla hem Türkiye ekonomisine hem de Kahramanmaraş ekonomisine katkı sağlamaktadır.
Türkiye’de kadın ayakkabısı denildiğinde Kahramanmaraş İzmir’den sonra ikinci sıradadır. Kahramanmaraş’ta usta-çırak modeliyle 195 firma, 4500 çalışan ile 3,5 milyona yakın üretim yapılmaktadır. Üretilen ayakkabıların bir kısmı iç pazarda yer bulurken yüzde 20-30 arası bir rakam ile bir kısmı ihraç edilmektedir. İhracatta 2019 yılı itibarıyla yaklaşık 260 bin ABD doları ile 31. Sırada yer almıştır. Kahramanmaraş’ın yurt dışına ihracat yaptığı ülkeler arasında ilk sırada yüzde 29 ile Bosna –Hersek yer almakla birlikte Slovakya, Bulgaristan, Ukrayna, Moldova, Kazakistan, İran, Polonya gibi ülkelere ayakkabı ihracatı gerçekleştirmektedir.
Buraya kadar her şey güzel…
Ancak! Birçok sektörde olduğu gibi yine satış firma tarafından değil aracı kuruluşlar tarafından yapılmaktadır. Tıpkı Kuyumculuk sektöründe olduğu gibi…
Kaynaklara göre üretim yapan firmaların yüzde 70’ den fazlası fason üretim yapmaktadır. Bu firmalar Türkiye’nin önde gelen markalarına ürün satmaktadır. Bu durum kalite anlamında olumlu bir göstergedir. Lakin görünen o ki markalaşmada eksiğimiz var.
Kahramanmaraş’ın ayakkabı üretiminde kapasitesinin sadece yarısını kullanıyor. Aslında sektör için üretim kapasitesi kaynaklarda 7.5 milyon olarak belirtilmiştir. Mevcut üretim genellikle küçük işletmeler üzerinden emek yoğun şeklinde devam etmekle birlikte üretimde makineleşme oranı ise yüzde 25’tir. Bu da şunu göstermektedir. Kahramanmaraş ayakkabı imalatçıları mevcut üretim şartlarında sıkışmış bir döngüde faaliyet göstermektedir.
Bu nedenle bu sektörde üretim yapan firmaların rekabet gücünün ve çalışanların verimliliğinin arttırılması dolayısıyla Türkiye’de ve dünyada daha fazla söz sahibi olabilmek adına donanımlı bir sanayi sitesinin ayakkabıcılık sektörüne kazandırılması Kahramanmaraş için son derece önem arz etmektedir.
Bir diğer dikkat çekmek istediğim husus Kahramanmaraş’ta ayakkabı sektörüne dair ulaşabildiğim en güncel veri 2019 yılına ait bilgiler. Kahramanmaraş’ta üretici ve satıcıların kayıtlı olduğu kunduracılar ve hazır ayakkabıcılar olmak üzere iki oda bulunmaktadır. Dileğim, Kahramanmaraş’ta gerek ayakkabı sektörü gerekse diğer sektörler için en azından yılda bir kere verilerin paylaşılarak bunun ilgili odaların ve Kahramanmaraş Ticaret Odası’nın web sayfasında ilan edilmesidir.
Son olarak, ayakkabı endüstrisinin tasarım odaklı bir sektöre dönüşerek katma değeri yüksek tasarım ürünlerin üretilebilmesi için nitelikli personel ihtiyacını karşılamak ve sektörün teknolojiyle entegrasyonu açısından Meslek Yüksek Okulu’nda Ayakkabı Tasarım ve Üretimi bölümünün açılmasının gerekliliğidir.
Şimdilik sağlıcakla kalın…
