Ticarette, alış verişte doğru ve dürüst olmak başta gelen temel kuraldır. Bu konuda hile ve kurnazlığa kaçan ticaret erbabı malına haram karıştırdığı gibi, hem de halkı kandırdığı için cezaya da müstehak olur. Kur’an kerim bize her konuda ders verdiği gibi bu konuda da özellikle geçmiş kavimlerden örnek vererek uyarmaya çalışır. Bakın ve ibret alın, geçmiş kavimler şu şu hataları yüzünden helak olup gittiler, sakın ha; Dikkat edin, aynı hatayı yapmayın, sonunuz onlara benzemesin diye sürekli ikazda bulunmaktadır. Kur’an-ı Mübinde; Bu konuda sonu hüsran olan kavimlere örnek olarak, iki kavimden özellikle bahsedilir. Bunlar; Medyen ve Eyke kavimleridir. Yaşama bölgesi olarak, bu günkü Filistin, Hicaz ve kızıl deniz kıyılarıdır. Bu kavimler ticaretle uğraşan bir millettir. Halkı sürekli kandıran ve aldatan bir ticaret ahlakına sahiptirler. Peygamberleri olan Şuayp (as) mın sürekli uyarılarına rağmen, yanlış yapmaya devam ederler. Geşmiş her kavimde olduğu gibi söyledikleri tek şey, biz atalarımızdan böyle gördük, sen mi bizi düzelteceksin gibi yanlış savunmalar olmuştur. Bu insanlar iki terazi, ölçek kullanıyorlar. Alırken başka terazi, satarken başka terazi. Alırken fazla fazla, verirken de eksik tartarak veriyorlar. Şuayp (as) mın uyarıları fayda etmiyor ve sonunda beklenen son geliyor. Sayın okuyucularım bel ki diye bilirler ki, hocam sende hep eski kavimlerden örnek veriyorsun. Kur’an-ı kerimin belki de yarıdan fazlası, baştan sona kadar hep geçmiş kavimlerin neden yanlış yaptıklarını ve o yanlışların nasıl onları helak edip gittiklerini sürekli bizlere örnek ve öğüt verir. Kur’ an zaten baştan sona bir öğüt ve nasihat rehberidir. Azgın kavimlerden, Peygamberlere yapılan eziyet ve işkencelerden devamlı örnek verir. Sakın ha aynı hataya düşmeyin diye bizleri uyarır. Ticaret erbabı helal kazanç yemek istiyorsa ve cezaya düçar olmak istemiyorsa bu uyarılara kulak vermesi gerekir. Yoksa sonuç belli. Cenab- Hak Rahman suresinde bu konuya dikkatimizi çekerek, hem eskiyi hatırlatıyor, hem de bizleri uyarıyor. “ Tartı da haddi aşmayın, ve tartıyı adaletle tutun, terazide eksiklik yapmayın” diye tekrar tekrar bu konu anlatılmaktadır. Ayet: 8.9. Müslüman fırsatçı ve stokçu olamaz, bu konu dinimizce yasaktır ve haram kazançtır.
Özellikle ticaretle meşgul olanlar helal kazanç elde etmek istiyorlarsa ve günaha, cezaya düçar olmamak istiyorlarsa bu konu da daha dikkatli olmalarını acizane tavsiye ederim. Kur’an bizim her konu da önderimiz ve rehberimiz olduğunu asla aklımızdan çıkarmayalım.
Kainat’ın sahip ve Rabbine emanet olun. ( Burada RAB terbiye eden ve düzene koyan demektir.) Onun terbiyesi ve düzene koymasının da pek şiddetli olduğunu unutmayalım.
Ahmet OĞUZ
