Nedir heybe? Hele bir bakalım kara kaplıya. Bilen var,bilmeyen var yahu. “Heybe” Arapçadan girmiş dilimize. Aslı “aybe”. Aybe bende “Vay be!” çağrışımı yaptı. Gayriihtiyari böyle ünlemişim. Bende bilmiyordum doğrusu heybe’nin aybe’den geldiğini.
Gelelim anlamına. Bakınız TDK Sözlüğü nasıl tanımlıyor heybeyi?
Heybe: 1. At, eşekvb. binek hayvanlarının eyeri üzerine geçirilen veya omuzda taşınan, içineöteberi koymaya yarayan, kilim veya halıdan yapılmış iki gözlü torba. 2. Omzageçirilebilen tek gözlü bir çanta türü.
Demek ki neymiş? İki gözlü bir çeşit torba veya çanta.Çanta niteliği taşıyanlar bir gözlü olur ve omuza atılır. Bazı iki gözlüheybelerin tam orta kısmından yaklaşık 20 santimlik bir bölüm açıklık bırakılır. Heybe buboşluktan kafayı sokup iki omza oturtulur. Böylece heybedeki ağırlık iki omzada eşit yayılır. Taşıması kolay olur.
Böylesi heybelerle çok aşinalığım vardır. Mesela tarlayaazık götürürken hiç yüksünmezdik. Ya da bostandan gelirken. Heybenin ağırlığı bizihiç yormazdı.
Bizim Oğulcuk’ta heybenin söylenişi “Hağbe” dir. Halıhağbeler çok tutulurdu bir zaman. O atların yiğitlere kardaş olduğu yıllardaatın üstüne eyer, eyerin üstüne halı hağbe olmazsa olmazdı. Kamçıdan, yamçıdanönce gelirdi halı hağbe.
Şimdi mi? O halı hağbeler unutuldu. Devran döndü. Çarkınkırılsın kahpe felek.
Peki, ben durup dururken neden bu heybe işine böylebodoslama daldım? Şundan ki Sevgili Halil Manuş bir şiir yazmış. ŞiirindeHeybenin Arka Gözü’nden bahsediyor. Halil Manuş yazar da ben yazamaz mıyım? Bende yazdım heybeyi. Halil Manuş’un şiirini taktimimdir:
.
“HEYBELERİN ARKA GÖZÜ
.
Bilir misin niçin vardır?
Heybelerin arka gözü
Görmeyene gizli sırdır
Heybelerin arka gözü
.
İki gözlü görünüş de
Biri arka biri önde
Kaç kez dolar bilmem günde
Heybelerin arka gözü
.
İstemezlik, haset, kin var
Birde kibri ekler, ular…
Dedi kodu ile dolar
Heybelerin arka gözü
Ön gözlerin azsa yükü
Arkadaki dolmuş çünkü
Dolanların hepsi dünkü
Heybelerin arka gözü
Halil; sende heybendeki
Arka gözü şişkin tut ki
Bir hikmeti vardır belki
Heybelerin arka gözü”
.
İşte Halil Manuş’un heybesi. İlle de heybenin arka gözü.Neler var, neler o arka gözde…Gizler, sırlar, kinler,kibir,haset, dedikodudolar boşalır. Son dörtlükte oznımız diyor ki özüne: “Halil, sen de şişkin tutheybeyin arka gözünü. Belki bir hikmeti vardır.”
Yok be canım. Bana kalırsa heybenin arka gözünü kinle,kibirle,hasetle, dedikoduyla dolduracağımıza boş kalsın daha iyi. Eğerdoldurabileceksek hem ön gözünü, hem arka gözünü sevgiyle, şefkatle,merhametle, hoşgörüyle dolduralım. Asıl marifet budur.
Yeni yılda heybemizin gözlerinde bol bol sevgi, saygı,anlayış, dinleyiş, edep, erkan, sözüyle özünde bir olma gibi değerler bulunsun.
Bizim heybemiz sevgiyle, sevdayla, aşkla, muhabbetle dolsun.
Sevgili Halil Manuş'a da selam olsun.
