Cemreler düştü. Nevruz geçti. Gayri bahar başladı. Köye gideceğiz. Yol hazırlığı yapıyoruz. Bu gün Bozok Yaylasına kar yağmış. Oğulcuk kar altında. Henüz kış bitmemiş. Ana baba hesabına göre kışın son günlerindeyiz. Baharın gelesi yok!
Nedir bu ana baba hesabı? Şöyle bir hatırlayalım dostlarım.
Ana baba hesabı denilen takvim, eski takvim, Rumi takvimdir. Baba hesabı da denir. Anadolu halk takvimidir. Rumi takvim 13 Mart 1840’ta uygulanmaya başlanmıştır.
Bu takvime göre 2 mevsim vardır:
1.Kazım Günleri (Kış): 8 Kasım-5 Mayıs
2.Hızır Günleri (Yaz): 6 Mayıs-7 Kasım
İlkbahar ve son bahar ayrımı yok görüldüğü üzere. Altı ay kış, altı ay yaz.
Yılın 12 ayı:
Karakış: 14 Ara.-13 Oc.
Zemheri:14 Oc.-13 Şu.
Gücük:14 Şu.-13 Mart
Mart:14 Mart-13 Nisan
Abrul (April): 14 Nisan-13 Mayıs
Mayıs:14 May.-13 Haz.
Kiraz:14 Haz.-13 Tem.
Ocak:14 Temmuz-13 Ağustos
Ağustos:14 Ağu.-13 Ey.
İlkgüz:14 Ey.-13 Ekim
Ortagüz:14 Ek.-13 Kas
Songüz:14 Kasım-13 Aralık
Yeni takvim, kullanmakta olduğumuz Miladi takvimdir. “Hükümet hesabı “ derler halk arasında. Miladi tarihten 584 yıl çıkarırsanız Rumi takvim yılını bulabilirsiniz. Rumi takvimden miladi takvime bir çeviri yapılmak isteniyorsa Rumi takvim yılına 13 gün 584 yıl eklenmesi doğru sonucu verecektir.
Eski takvimdeki bir tarihi yeni takvime çevirirken eski tarihe 584 eklenir. Yeni takvime göre bir tarihin eski takvimde hangi yıla denk geldiğini anlamak için yeni tarihten 584 çıkarılır. Eski takvimin ayları kullanmakta olduğumuz takvimin 14’ünde başlar. Hangi güne denk geldiği de 14, ayın 1’i baz alınıp hesaplanır.
Örnek: Bu gün 12 Nisan 2022. Kullanmakta olduğumuz yeni takvime göre.
2022-584= 1434 yılındayız, Rumi takvime göre. Günlerden 30 Mart.
Ana baba hesabına göre kış devam ediyor dostlarım. Rumi Takvime göre Kasım günlerindeyiz. Hızır günleri 6 Mayıs’ta Hıdrellez’le başlayacak. Yaza merhaba diyeceğiz 6 Mayıs’ta.
O zaman baharlar nerede? Hani ilkbaharın üç ayı. Eski hesapta ilkbahar yok. Bahar aylarının ilk dilimi kışta kalmış, son yarısı da yaza transfer olmuş… İlkbahar arada erimiş gitmiş yani.
Bir de Ocak ayına dikkatinizi çekerim. Ocak ayı 14 Temmuz-13 Ağustos Rumi takvimde. Yılın en sıcak ayı olduğu için mi acaba? Yeni takvimde yılın ilk ayı halbuki. Bu bana çok ilginç geldi.
