Kayseri’nin Çandır Mahallesi vardır. Çok eski bir mahalledir. Merkezdedir. Bizim öğrencilik yıllarımızda bazı arkadaşlar bu mahallede ev kiralardı. Menduhgil de Çandır’da otururdu. Rahmetli Kiras ablanın az pilavını yemedik. Ruhları şad olsun.
Eski Çandır Mahallesi’nin yerinde yeller esiyor şimdi. O taş duvarlı, küçük avlulu evler yıkılmış. Ancak Çandır camisi ve mahalle çeşmesi bu yıkımdan kurtulabilmiş.
Ali Peker’in bir yazısından öğrendim. Çandır’a Teslik mahallesi de derlermiş. Kayseri Tanıtım Portalı’ndaki yazısında diyor ki Ali Peker: “Bazen takılırdım (Çaycı, eski boksör Mehmet Özköse’ye):
-Baba ,sen Teslik malesinden misin?
-Yok o' lum, derdi. Bizim ev Çandır 'da değildi. Düvenönü' ne daha yakındı."
Ve soruyor Ali Peker: “Sahi, Çandır 'a niye teslik mahallesi derlermiş ki?"
Merak ettim. Bizim Yozgat’ın bir ilçesinin adı da Çandır. Yine Yozgat’ta Çandır isimli bir köy daha var.
Çandır’ı aradım Google’de. Anlamına baktım. Neler gördüm neler…
Önce anlamından başlayayım Çandır’ın. Çandır’ın temel anlamı:
1.Karışık, melez
2.Yabani, aşılanmamış
Sadece bu kadar mı? Hayır efendim! Yerel ağızlarda çandır kelimesi değişik anlamlara geliyor. Bunlardan bazılarını aktarayım: Dik başlı, kavgacı, gök gözlü, ürkek huylu, boz renkli bir kuş, mısır ekmeği…
Ekşi Sözlük’te bir tanımlama daha var. Çandır sözcüğü “candır”dan gelme imiş. Can kadar değerli manasına… Ama “Teslik” sözcüğüne rastlamadım. Kayseri ağzında kullanılıyor demek ki.
Gördünüz mü? Bu kadar çok anlamı bir kelimeye yüklemek boşuna değil. Yozgat’ta biri ilçe olmak üzere 2 tane Çandır olduğunu belirtmiştim. Sivas, Muğla ve Samsun’da da Çandır adında ikişer yerleşim birimine rastladım. Bitti mi? Hayır bitmedi.
Ankara, Antalya, Balıkesir, Denizli, Edirne, Eskişehir, Giresun, Hatay, Isparta, Mersin, Konya ve Manisa illerine bağlı birer tane Çandır adlı yerleşim birimi var.
Eğer hesapta hata yapmamışsam bu durumda Çandır adında tam tamına 20 yerleşim yeri bulunuyor Türkiye coğrafyasında.
Çandır’dan yola çıktık. Teslik dedik. Anadolu’yu dolaştık. Trakya’ya kadar uzandık. Çandır’lar arasında bir gezinti yaptık.
Gelelim Kayserililer’in Çandır Mahallesi'ne niçin Teslik Mahallesi dediklerine.
Kelimenin aslı terslik’tir. R sesi aşınmış "teslik"olmuş. Ters, hayvan gübresidir. Hayvan gübresinin toplandığı yere terslik denir. Aynı zamanda terslik aksilik, hırçınlık, uyumsuzluk anlamına gelir. Eskiden Çandır Mahallesi’nde besi hayvanılarının ahırları varmış. Hayvan gübrelerini de mahallede belirli yerlere dökerlermiş. Biraz da Çandır Mahallesi ahalisi uyumsuz, hırçın, aksi imişler. Bu yüzden Teslik Mahallesi denilmiş Çandır Mahallesi'ne.
İşte böyle dostlarım.
