Mitoloji-İkonografi17.01.2012İkonoklast Dönem (726-843)hakkında genel bilgiler sunuluyor.
İkonoklast veyaikonoklazma olarak Bizans tarihinde yerini alan bu dönem kelime anlamıitibariyle tasvir kırıcı manasını taşımakla beraber, Hıristiyan dininin inanışgeleneklerine uygun yapılan taşınır veya taşınmaz tasvirlere karşı sanatsalbakımdan bir Vandalizm hareketi şeklinde yorumlanmasının ötesinde, döneminsiyasi erki ile kilise arasındaki nüfuz mücadelesinin bir sonucu olarak çeşitlietkileşimlerle karşımıza çıkar. Hıristiyan inancındaki İsa’nın insan ve tanrıkimliği arasındaki tartışmalar, ikonların birer put biçiminde algılanma kaygısıve dönemin imparatorları arasında farklı görüşlerde olanların belirmesinisağladığı gibi, din alimleri arasında da karşıt fikirlerle yankısını bulur. Buyüzyılı aşkın süre içerisinde ağır yaptırımlar ve iç mücadeleler meydana gelir.İkonoklazma dönemi iki periyoda ayrılabilir. İlki tasvir düşmanlığının hızlaarttığı 726 yılından 780’e dek devam eden süreyi kapsar. İkinci periyod ise 780ile 842/843 arasındaki tasvir düşmanlığının gerileme evresidir. Tasvirinsembolik önemiyle sıkı sıkıya bağlı Bizans kilise çevresinde kutsal kişiliklereibadet Jüstinyen sonrasında yaygınlaşmış ve bir dindarlık göstergesi halinialmıştır. Buna karşılık Hıristiyanlığın saf ve ruhani bir din olarak tasvirkültünü reddetmesi gerekliliği düşüncesi de görülür. İmparator III.Leon’un tasvirler aleyhindeki fikiryanında bir duruş sergilemesi Arap dünyasıyla gerçekleşen temas sonucundaartarak gelişir. Tasvir karşıtı tavır Bizans’da resim aleyhtarı mücadeleöncesinde Emevi Devleti politikası olarak belirir. Aynı zamanda kendisiniimparatorun yanı sıra başrahip olarak kabul eden III Leon ilk kez 726 yılındatasvirlere karşı olduğunu açıkça ortaya koyar. Dönemin önemli din alimleriPatrik Germanos, Papa II. Gregorius ve Şam’lı Ioannes ise tasvir lehinde birtavır içindedir. İmparator 730 yılında bir ferman yayınlamak suretiyle tüm aziztasvirlerinin yok edilmesini emreder. Artabasdos’un hükümdarlığı süresindekitasvir lehtarı tutum, V.Konstantinos’un tasvir düşmanlığını devam ettirmesineticesinde boşa çıkar. V.Konstantin’in de davet edildiği 754’deki HieriaKonsil’inde tasvirin tamamen şeytanca olduğu vurgulanır. Bu konsil kuralları vetasvirlerin yok edilmesi, bazı tasvir yandaşlarının idam edilmesi ile birlikte760’lı yıllara dek devam eder. Bu devirde kiliseler sadece haçlar ve bitkiselmotifler ve hayvansal figürler gibi din dışı bezemelerle dekore edilir.V.Konstantin’in ölümünden sonra ikonoklast hareket etkisini yitirmeye başlar.İmparator IV.Leo 780’de, VI.Konstantin 787’de yılında İstanbul’da bazı tasvirseverlere işkence yapsa da Tarasios ismindeki bir görevli İkonoklast hareketi reddetenII. İznik Konsili’nde koruma altına alınır. 9. yüzyıl bu hareketin bazımanastırların da katkısıyla gerilemeye başladığı bir dönemdir ve sanatta dahaklasik, helenik unsurlar görülür. Bu Neo-helenizm olarak kabul edilebileceküslup doğu motifleriyle, tavuskuşları, ikiz yapraklarla zenginleşir veresimlerde figürler daha zarif ve perspektif düşünülerek karşımıza çıkar. Budöneme dair Theophilus’un sarayında inşa ve dekore ettirdiği salon hakkındakibazı tanımlamalar dışında din dışı sanat anlayışını gösterir önemli bilgiyoktur.
