Goltz Paşa’nın maceracı, çokbilmiş genç subaylar için söylediği bir söz vardır. Böylelerine “Napolyon bozuntuları” der Goltz Paşa. Goltz Paşa bir Alman mareşali . Osmanlıda “Golç Paşa” diye anılır. Goltz Paşa Osmanlıda uzun yıllar danışman olarak hizmet vermiş. Birkaç kez gelip gitmiş İstanbul’a görev gereği. İlk gelişi İkinci Abdulhamit zamanında olmuş. Yıl 1883. Askeri okulların eğitim sistemini günün şartlarına göre düzenlemekte çok emeği geçmiş. 20 yıla yakın Osmanlı ordusunda hizmet etmiş. Osmanlı hizmetinde müşir ve paşa unvanını almış. 1914’te İstanbul’a tekrar geldiğinde “Babamız geldi. Artık işler iyi gidecek.” diye bazı çevreler sevinç naraları atmış.
.
Sultan Mehmet Reşat’ın ve Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın danışmanlığını yapmış. Son görevi Osmanlıda 6. Ordu komutanlığıdır. Kutülamâre kuşatmasına bizzat katıldı. Bu esnada tifo hastalığına yakalanıp öldü.
Goltz Paşa dobra bir insan. Saray çevresindeki paşaları “Üniformalı saray soytarıları” diye vasıflandırmış. Bazı maceracı genç subaylara ise “Napolyon bozuntusu” yaftasını vurmuş.
.
Bu vasıflandırmadan yola çıkarak Sarıkamış Harekatını bizzat yönetenlere Napolyon bozuntuları desek haksız mıyız? Harekatın başındaki isim Harbiye Nazırı, Başkumandan Vekili ve 3. Ordu Komutanı Enver Paşa. Asıl adı İsmail Enver.
Enver Paşa 1881 doğumlu. Otuz üç yaşında genç bir subay. Kış kıyamet demeden harekatı başlatıyor. Önünü sonunu düşünmeden… Bir maceraperestlik değil mi bu?
Enver Paşa hayallerinin peşinde gitmiş bir maceraperest. Bu çılgınlığı pahalıya mal oldu bize. Aradan 106 yıl geçti. İçimizdeki o yangın ilk günkü tazeliğinde.
Enver Paşa, Sarıkamış Harekatı ile ilgili haber ve yorumlara sıkı sansür uyguladı. Bu harekatla ilgili yayın yasağı koydu. Kamuoyu Sarıkamış’ta olup bitenleri yabancı kaynaklardan öğrendi.
.
Enver Paşa ki 1914’te beylikten paşalığa terfi ederek Harbiye Nazırı oldu. Aynı yıl Sultan Abdulmecit’in torunu Naciye Hanımla evlendi. Saraya damat oldu. Sarıkamış harekatı ve Çanakkale savunması ve de 1.Dünya savaşının başlaması aynı yıla rastlar. Sarıkamış’ta, Çanakkale’de kıyametler koptu. Enver Paşa Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili idi. Ah Enver Paşa ah!
.
Enver Paşa'nın harbiye nazırlığı 14 Ekim 1918'de sona erdi. Çünkü Talat Paşa kabinesi istifa etti. Enver Paşa için zor günler başladı. İngilizler İttihat ve Terakki üyeleri hakkında yakalama emri çıkarınca bir Alman torpidosuyla yurt dışına kaçtı. Önce Odessa'ya, oradan da Berlin'e gitti. Daha sonra Rusya'ya geçti.
İstanbul'da Divan-ı Harp, Enver Paşa’nın rütbelerini geri aldı ve gıyabında ölüm cezasına çarptırdı. O artık İsmali Enver'di.1 Ocak 1919'da hükûmetçe askerlikten ihraç edildi. Ama neye yarar!
Enver Paşa’nın saltanatlı yılları böyle son buldu.
Su testisi su yolunda kırılır. Paşalığı elinden alınan İsmail Enver, 4 Ağustos 1922'de Tacikistan'da, Bolşevik Ruslarla yapılan bir çarpışmada öldü.
