Konuyu bir şikayet üzerinden ele almaya çalışalım.
Tüketicinin ifadesine göre elinden düşen cep telefonununköşesinde ‘pul atma’ şeklinde bir hasar meydana gelmiş, tüketici halen telefonubu şekilde kullanmaya devam ediyor. Kısa bir süre sonra cep telefonu (başka birnedenle) arıza yapıyor ve doğal olarak malı servise götürüyor. Servis görevlisidüşme sonucu oluşan hasarı gerekçe göstererek onarımın ücret karşılığıyapılabileceğini ifade ediyor.
Tüketicimizin burada haklı bir yakınması var: meydana gelen arıza ile kişisel kusurunedeniyle oluşan hasar arasında bir nedensellik bağı olmadığına göre ‘ücretsizonarım hakkı’ neden olmasın!
Soruyu netleştirelim; tüketici mala şöyle ya da böyle birzarar vermişse ve bu malda ‘imalathatası’ndan kaynaklı bir arıza meydana gelirse tüketici ne tür haklara sahipolabilir?
Bilindiği gibi tüketiciler garanti şartlarındanfaydalanmak için satın aldıkları malları amacına uygun bir şekilde kullanmaklayükümlüdürler. Tüketicilerin garanti süresi içinde olmak ve dahi malı kullanmakılavuzuna uygun bir şekilde kullanmaları kaydıyla malda bir arıza meydanageldiği takdirde dört seçimlik hakka sahip olduğunu artık biliyoruz. Ki‘Ücretsiz Onarım Hakkı’ da bu haklardan bir tanesidir.
Garanti süresi ve sonrası olmak üzere iki devre halindebakacak olursak, Tüketiciler satın aldıkları bir malı;
*Belirlenen garanti süresi içerisinde herhangi bir sorunyaşamadan,
*Garanti süresinin bitiminden sonra da ( yönetmeliktebelirlenen kullanım ömrü süresince) oluşan arızaları ücreti mukabili tamirettirmek suretiyle,
kullanma hakkına sahiptirler.
Ancak hayatın doğal akışı içerisinde düşme, çarpma vb.nedenlerle malda hasarlar oluşabilir ve elbette tüketici kendi kusuru ile malabir zarar vermişse bu zararı kendisi telafi etmek ya dabu zarara olduğu şekliyle katlanmak durumundadır. Ancak tüketicimizin sorunundaolduğu gibi bu tür bir malda (garanti süresi içerisinde tüketicinin kusuru ilebir ilgisi bulunmayan) başka bir arıza meydana gelirse garanti şartlarındanfaydalanılabilir mi? Diğer bir deyişle, tüketicimizin sorununda olduğu gibitüketici mala bir zarar vermişse daha önce garanti kapsamında tüketiciyetanınan haklar hak olmaktan çıkar mı? Bu soru önemli bir soru, çünkü benzeruyuşmazlıklarda heyetlerin çoğunlukla talepleri reddettiklerini biliyoruz.
Kusur kime ait ise o kişi zararı tazmin etmekleyükümlüdür
Borçlar Kanununda da çok açıkça ifade edildiği gibikişiler kusurları nedeniyle oluşan zararları tazmin etmekle yükümlüdürler. Bugenel ilke çerçevesinden baktığımızda sorunun cevabı da kendiliğinden verilmişoluyor. Tüketici kendi kusuru olmaksızın oluşan bir arızadan sorumlu tutulamaz,olayımızda olduğu gibi oluşan arıza yanlış kullanım nedeniyle oluşan bir arızadeğilse bu imalat kaynaklıdır arızanın Ücretsiz Onarımı da imalatçıyadüşmektedir.
Hemen burada belirtmek gerekir ki Tüketicinin KorunmasıHakkında Kanununa göre imalat hatası nedeniyle oluşan arızalarda satıcılar daaynen imalatçı/ithalatçılar gibi müteselsil sorumludur, bu nedenle satıcılardamuhattap alınabilir.
Elbette tüketici mala bir zarar vermemiş olsa idi diğerseçimlik haklara gidebilirdi, yani örneğin ‘misli ile değişim’ ya da ‘bedeliadesi’ talebinde bulunabilirdi. Ancak tüketici mala zarar verdiği için BorçlarKanunun kısaca ‘Kusur kime ait ise o kişi zararı tazmin etmekle yükümlüdür.’şeklinde ifade ettiğim ilkesi gereği mala verdiği zarara katlanmak zorundadırve bu nedenle de bu seçimlik hakları kullanması hukuka uygun olmayacaktır.
