Sevgili okurlar, bu hafta Savunma Mekanizmalarını anlatmaya devam ediyorum. Savunma Mekanizmalarının İkinci bölümündeyiz. YÖN DEĞİŞTİRME (yerine koyma) Bu duruma günlük yaşamda çok sık rastlanır: İş yaşamında üstleri tarafından haksızca eleştirilen kişi bu kızgınlığını yoktan bir neden bularak eşinden ya da çocuklarından çıkarabilir.
TELÂFÎ Kişinin, “engellenen” istek ve amaçları yerine başkalarını koymasıdır. Böylece engellenme sonucu kaygıya düşen kişi başka alanda elde ettiği başarıyla kendine olan saygınlığını sürdürebilir. Bu düzenekte, aşağılık duygusuna sebep olan kusurlar, fizikî veya manevi sahalarda diğer kabiliyetler ve karakteristikler abartılarak telafi edilir. Ancak bu telafi, başkalarının beğenme ve hayranlığına muhtaçtır. Hayatından memnun olmayan kadınların sık sık saç modellerini değiştirmek istemeleri de buna örnektir. Aslında hayatını değiştirmek isterken, bunu yapamadığı için, müdahale edilmesi daha kolay bir alanda değişiklik yapma yoluna giderler. Kocasından sevgi ve ilgi görmeyen bir kadın, alışveriş yapma ve parasını bir şeylere “sahip olma” için harcama eğilimine girebilir. Ne var ki telafi edici tepkilerin hepsi olumlu ve yararlı değildir: Sevilmediğine ve istenmediğine inanan bir çocuk, diğer çocuklara zorbalık ederek eksikliğini gidermeye çalışabilir. Sevgiden yoksun kalmış ve engellenmiş biri, yalnızlığını “aşırı yemek” le telafi edebilir.
KARŞIT-TEPKİ OLUŞTURMA Bu savunma mekanizması, gerçek duygu, düşünce ve beklentilerinizin tam aksini yaptığınız zaman kendisini gösterir. Gerçek duygularınızı göstermek, içinde bulunduğunuz durum içinde uygun kaçmayacağından, gerçek duygularınıza zıt fakat o durum içinde kabul edilebilen duyguları göstermeye başlarsınız. Buna, “karşıt-tepki geliştirme” adı verilir. Örneğin; toplantılarda herkesten daha neşeli görünen, her şeye gülmeye hazır olan kişi belki de gerçekte mutsuzdur. Sürekli saldırgan davranışlarda bulunan biri, insanlardan korktuğu için böyle tepkiler geliştirmiş olabilir. Yeniden evlenmesine, küçük çocuğunun bir engel oluşturduğunu düşünen dul anne, içten içe çocuğuna duyduğu kin ve öfkesini, çocuğuna aşırı bir ilgi ve sevgi göstererek saklama çabasına girebilir. Karşıt tepki oluşturma, ideal benliği gerçek/mevcut benliğe en çok yabancılaştıran savunma mekanizmasıdır. HAYAL KURMA Kişi, istekleri ve amaçları gerçekleşmediği zaman çoğu kez hayal kurmaya başlar. Bu şekilde gerçek dünyasında onu sıkan düşüncelerden uzaklaşır, daha doyumlu görünen bir hayal dünyasına girer. SEMBOLLEŞTİRME “Sembolleştirme”, çeşitli düşünce ve hisleri kinayeli ve örtülü bir şekilde ifade ettiren tekniktir. Baskı altında bulunan duygu ve düşüncelerin biçim değiştirerek bilinç alanına girmesidir. “Devamlı el yıkama ve temizlenme” takıntısı, manevi bir kirlenmenin ya da günahkârlık duygusunun sembolü olabilir. Haftaya Savunma Mekanizmalarının üçüncü bölümünde tekrar birlikte olacağız.
