Kurban ; Kelime manası. yakın olmak ,yaklaşmak ,Allah’a yakın olmaya vesile olan şey demektir.
Terim manası ise; İbadet maksadı ile belirli bir vakitte, belirli şartları taşıyan hayvanı usulünce kesmek demektir. Ayrıca kurbanlık hayvanın adıdır.
Kurban kişinin yaratanına yaklaşması, teslim olması, malından fedakarlık göstermesidir.
Kurban; Bir baba olarak Hz. İbrahim aleyhisselamın en çok sevdiği biricik oğlunu Allah adına kurban etmekten çekinmemesi ve oğlu İsmail’in de Yüce Allah’ın emri karşısında teslimiyet göstermesidir.
Kur’an-ı Kerimde, Oğlu yanında yürüyecek çağa gelince Hz. İbrahim ;”Yavrucuğum, ben seni rüyamda boğazlıyor görüyorum, düşün bakalım sen ne dersin? “ dedi Çocuk ;” Babacığım emredildiğin şeyi yap. İnşallah beni sabredenlerden bulacaksın.”[1] dedi. Yine Kevser suresinde “ O halde Rabb’in için namaz kıl. Kurban kes.”[2] buyrulmaktadır. Diğer bir ayette ise;” Onların ne etleri nede kanları Allah’a ulaşır, ancak O’na sizin takvanız ulaşır.”[3] buyrulmaktadır.
Kurbanı ; Müslüman olan, akıllı ve ergenlik çağına gelmiş olan, seferi olmayıp, mukim olan, hür olan, belirli bir mali güce sahip olan (Nisap miktarı kadar malı olan) keser.
Kurban; Davar(koyun, keçi),sığır( inek, manda, dana, öküz boğa) ve deveden kesilir. Geyik gibi yabani havanlarla, tavuk ,horoz ,kaz gibi evcil hayvanlardan kurban olmaz.
Kurban, Kurban bayramının ilk üç gününde kurban niyeti ile kesilir ,ilk günü kesmek evladır. Bayramın birinci günü bayram namazını kıldıktan sonra, üçüncü günü güneş batıncaya kadar kesilir. Dünyada vacip görevini yerine getirmek, ahirette sevap almak için kesilir.
Borcu olmayan fakir, kurban keserse çok sevap olur. Borcu varsa önce borcunu öder. Çünkü borç ödemek farzdır. Bu bakımdan fakirin borç olarak kurban kesmesi doğru değildir.
Nisaba malik olan kimse, zengindir. Zengin kimse elinde parası olmasa da ödünç alarak ve herhangi bir malını satarak kurban kesmelidir.
İhtiyaç eşyaları nisap miktarına dahil edilmez. Alacaklar zekatta olduğu gibi , kurban nisabına dahil edilir.
Kurbanlık hayvanı canlı olarak tartıp satmak sahih olmaz. Fakat canlı olarak tartıp, bu hayvana şu kadar para vereceksin denirse sahih olur.
Koyunun erkeği, keçinin dişisi, daha sevaptır. koyun kesmek sığır kesmekten daha sevaptır. Koyunun ve keçinin bir yaşını, sığırın iki yaşını geçmiş olması gerekir.
Resulullah efendimiz iki kurban keserdi. Biri kendisi için bir diğerini ise ümmeti için keserdi.
Hanefi mezhebinde kurban kesmek vaciptir. Şafii mezhebinde ise sünnet-i müekkede dir. Yani kuvvetli sünnettir. Hanefiler de farzdan sonra vacip gelir. Şafiilerde ise farzdan sonra sünnet gelir. Farzdan sonra gelen bir emri yapmamak doğru olmaz. Bu bakımdan Şafiilerde kurban kesmeli ve Peygamberimizin şu hadislerine kulak vermelidir.
“ Kurban kesmeyen mescidimize gelmesin.” “ Sünnetimi terk edene şefaatim haram oldu.” “Cimrilerin en kötüsü kurban kesmeyendir.” Bu hitap sadece Hanefilere değil bütün insanlaradır.
Kurban kesmek bir ibadettir. Mal ile Allah’ın rızasını kazanmak için yapılan bir fedakarlıktır. Allah’ın insanlara verdiği nimetin bir nevi şükrüdür. İnsanın Allah’a olan bağlılığını güçlendirir. Kurban kesmek kulluk bilincinin gelişmesine katkı sağlar.
Hikaye; Adamın biri neden bayramda kurban kesilir diye anlatır ;
Bir evliya deniz kenarında kızını kurban etmek isteyince, gökten keçi indirilmiş, onu kesmiş deyince Yanındaki adam, bunun neresini düzelteyim. Evliya dediğin bir Peygamberdir. Deniz kenarı değil bir dağdır. Kız değil, oğlandır. Keçi değil bir koçtur demiş.
KURBAN ÇEŞİTLERİ
1-Bayramda hacda kesilen kurban
2.ADAK KURBANI(Nezir)
Adak Kurbanı; kişinin bir işinin gerçekleşmesine bağlı olarak kesmeyi söz verdiği kurbandır. Diğer adı Nezirdir. Örneğin bir kimsenin üniversiteyi kazanırsam koç keseceğim derse dilediği yerine geldiğinde adadığı kurbanı kesmesidir.
Herhangi bir şarta bağlı olarak, arabaya sahip olunca, sınavı kazanınca, hastası iyileşince Allah için hayvan kesmeyi adamak caizdir. Şartlar yerine geldikten sonra kurban kesilir ve etleri fakirlere dağıtılır. Adak eden adak edilerek kesilen hayvanın etinden yiyemez.
- Adak edilen şeyin farz ve vacip olan bir ibadete benzemesi, başlı başın bir ibadet olması gerekir. Haramlara adak olmaz. Kendisi günah olmamalıdır. Mesela şu işim olursa adam öldüreceğim derse o, işi yapmaz. Aksine yaparsa günah olur. Hadis-i şerifte “günah işlemek için adak olmaz.” Buyrulmuştur. Yapması kendine zaten farz olan bir şeyi adamak sahih olmaz. Mesela bu seneki ramazan orucunu tutacağım demek adak olmaz. Adanan şeyin kendi malı olması, başkalarının malı olmaması ve mülkünden çok olmaması gerekir. Şarta bağlı olan adakta istenilen şart yerine gelince adağı yerine getirmesi gerekir. Adağı yerine getirmenin gerekli olduğu, Kur’an-ı Kerimde ve hadis-i şeriflerde bildirilmiştir. Kur’an’da “Adaklarını yerine getirsinler.” buyrulmuştur. Bundan dolayı adağı yerine getirmek vaciptir.
Adak(Nezir) kurbanı, düğün yemeği(velime) olarak kullanmak caiz değildir. Çünkü velime de fakirler olduğu gibi zenginlerde olabilir. Adak kurbanını kesen kimsenin usul ve fur’u ( baba, anne, dede ,nine ve çocukları ve torunları) yiyemediği gibi zenginlerde yiyemez. Bir adak kurbanını hiçbir menfaat beklemeden fakirlerin hakkıdır.
Adak kurbanı kesmeyip , bedelini tasadduk etmek caiz değildir. Çünkü adağı yerine getirmek vaciptir.
3. NAFİLE KURBAN
Nafile Kurban Allah rızası için her zaman kesilen kurbandır. Bir iyiliğe kavuşunca, ev sahibi ,araba sahibi olunca ,üniversite imtihanını kazanınca her zaman kesilir. Adak kurbanı değildir etinden kendisi yiyebilir.
4. AKİKA KURBANI
Akika , çocuk nimetine karşılık, Allah’a şükretmek niyeti ile kurban kesmektir. Akika kurbanı, çocuğun doğumunun ilk günlerinde, Allah’a şükran ifadesi olarak, kesilen kurbandır.
Akika , çocukları beladan ve hastalıklardan korur. Akika hayvanı kurbanlık hayvan gibi olmalıdır. Her zaman kesilebilir. Peygamberimiz nübüvvetten sonra kendisi için akika kestirmiştir. Oğlu İbrahim içinde doğumunun 7. gününde akika olarak iki koç kesmiştir.
İmkanı olanlar , çocukları için akika kesmelidirler. Küçük iken kesilmemiş olanlar ,akil-baliğ olduktan sonra da kesebilir. Hatta küçük iken akikası kesilmemişse kendisi içinde akika kesebilir. Etinden yiyebilir.
