- Türkiye’de şöyle bir tarih anlayışı var, Osmanlı döneminden beri tarihi yazanlar erkekler olduğu için kadınların devlet işlerine karışmalarından rahatsız oluyorlar,
- Valide sultanların, Kösem Sultan, Turhan Sultan gibi çoğunun devlet işlerine karışmaları mecburiyetten oluyor. Çocuklar ufak. 11 yaşındaki çocuk neyi yönetecek!
- Hürrem Sultan devleti bizzat yönetmedi, Camiler ve hayır kurumları yapıyor.114 dönümlük Kudüs’te 200 yakın hayır kurumunun yapımına en çok yardımcı oluyor. Kudüs en çok Kanuni zamanında yardım görüyor.
Padişah eşleri
- 18. yüzyıldan sonra padişahların eşleri genellikle Kafkaslardan geliyor.
- Hareme genelde cariye statüsündeki kadınlar alınıyor.
- Müslüman olacak diye bir zorlama yok. 2. Murat’ın eşi Mara Müslüman olmuyor.
- Osmanlı’da 4 kadına kadar evlenme İslam hukukuna göre uygun. Fakat yüzde 90-95’e kadar tek eşlilik var.
Önemli padişahlar
- Osmanlı’da ölmeden tahttan çekilen sadece 2. Murat’tır, başka padişah yoktur. 2. Beyazıt da zorla çekiliyor.
- Fatih Sultan Mehmet çok farklı bir devlet adamı. büyük bir devlet adamı, Felsefe, sanatla uğraşıyor. 17 sefere çıkmış bizzat ordusunun başında. Kitaplar okuyor, tercüme ettiriyor.
- Yavuz Sultan Selim de meraklı bir adam. Mısır’a gittiğinde piramitleri merak ediyor.
- Kanuni 46 yıl tahtta kalıyor. İkinci Selim beceriksiz bir padişah gibi gösterilir ama öyle değil. Kıbrıs, Tunus, Yemen onun zamanında alınıyor.
Evliya Çelebi
- Osmanlı’da ön plana çıkarılması gereken şahsiyetlerden biri Evliya Çelebi’dir. Havalimanının birine kesinlikle Evliya Çelebi ismi verilmelidir. Evliya Çelebi’nin bıraktığı yazılı kaynak olarak 10 cilt yalnızca bizim değil, 20’den fazla devletin ve milletin tarihiyle ilgili muazzam bir eser olmuştur.
- Mimar Sinan ön plana çıkmıştır. O büyük bir deha. 400’e yakın eseri vardır.
Hacca gitmediler
- Osmanlı dönemindeki hac 9 ay sürüyor. Vekil gönderiyorlar. Öyle bir gelenek de yok. Hac yolları güvenli değil. Bedevi eşkıyalardan korunması için çok kalabalık bir şekilde gidilmesi gerekiyormuş.
- 19. yüzyılda buharlı gemiler yapıldıktan sonra hac yapabilirlerdi. Ama Sultan Abdülaziz Londra’ya, Mısır’a gidiyor. Hacca gitmiyor!
- Osmanlı hanedanlarında hacca gitmiş tek kişi Cem Sultan’dır. Vahdettin tahttan indikten sonra hacca gidiyor. Fakat güvenlikten dolayı haccı tamamlayamamıştır.
- Osmanlı’da aydınlar parçalanmayı nasıl kurtarabiliriz diye düşündüler. Dediler ki “Türk demeyelim, hepimiz Osmanlı’yız” diyelim. Bu tezi savundular ve samimiydiler. Olmadı, tutmadı. Ondan sonra “Hepimiz Müslüman’ız, İslamcıyız” dediler, bir baktılar Arnavutlar, Rumlar isyan ettiler.

Eğitim ve din
- Sıbyan mektepleri her yerde var. Önemli olan seçkin eğitimi yapmak lazımdı. Osmanlı bunu yaptı. Hiyerarşide adaletli dağıtımı yapmıştır. En önemlisi zeki çocukları alıp eğitmiştir.
- Osmanlı, İslam hukukunu uygulamaya çalışan bir devletti. Son dönem farklıydı. Avrupa hukuku var. Şer-i mahkemeler yerine Avrupa tarzı nizamiye mahkemelerinde birçok dava görülür olmuş. Batılılaşmış.
- Osmanlı’da her yerde devşirme yok. Saray, halkını devşirmelerden seçiyor. Bürokrasi ve ulema Türklerin elinde. Arap bile yoktur. Şeyhülislamların çoğu Türk’tür.
Osmanlı Orduları ve Savaş
Avrupalıların Muhteşem Süleyman adını verdikleri Kanunî Sultan Süleyman, 250 bin askeriyle Mohaç muharebesine çıkmıştı. 250 bin asker günlerce Avrupa ortalarında yol alırken çeşitli bağ ve bahçelerden de geçiyor ve Osmanlı Türk askerinin geldiğini gören köylüler evlerini ve tarlalarını bırakarak dağa kaçıyorlardı. Çünkü onlara göre, düşman girdiği yerde canlı bir insan bırakmaz ya esir alır ya öldürürdü.
Meşhur Avusturyalı tarihçi Hammer'in yazdıklarına göre, yemyeşil bağ ve bahçelerini olduğu gibi bırakıp dağa kaçan Macarlar, artık her şeylerinden vazgeçmişler ve canlarını kurtardıklarına seviniyorlardı. Onlar, 250 bin-askerin geçtiği bağdan hayır beklemezken, ordu geçip gittikten sonra gelip tarlalarını gezdiklerinde hakikaten tarlalarındaki üzümlerin yendiğini, fakat her salkımın yerine bir liranın bağlanmış olduğunu hayretler içinde gördüler. Beklemedikleri bu manzara ile karşılaşan Macarlar, sanki Osmanlıların tarlalarından geçmesine sevinmişlerdi. Çünkü Osmanlı ordusu o zaferlere imanları ile erişiyorlar, imanları ise onlara kul hakkına tecavüze asla müsaade etmiyordu.
İşte bugün birçok kendini bilmezin emperyalist olarak tavsif ettiği Osmanlı, her yere insanlık, adalet ve medeniyet götürmüş, onlardan aldığının belki de on mislini vermiştir.
23 10. 2023
Mustafa Kalli