1. Mutlakayerine getirilmesi gereken , zorunlu dini borçlar ( Zekat,fitre,kefaret)
2. Zorunluolmayan, sevap kazanmak için yapılan, iyilikseverlik, dini tavsiyeler . (Sadaka,karz-ı hasen, hediyeleşme, vakıflar ve çeşitli yardım kurumları)
1-Sadaka :Farz olan zekât ve vâcib olan fitrenin dışında , Müslümanlarınyaptıkları yardımlara sadaka denir.
Sadaka, insanların iyilik yapabilmeleri ve Allah’a şükranborcunun yerine getirebilmesi için birervesiledir. Kuran-ı kerimde : “Sevdiğiniz şeylerdeninfak etmedikçe iyilik mertebesine eremezsiniz. Her ne infak ederseniz, hiçşüphesiz Allah onu bilir.” Al-i İmran,92) buyrulmuştur.
Sadaka vermek için zengin olmakgerekmemektedir. Maddi ve manevi sadaka olarak ikiye ayırmak mümkündür.
Maddi Sadaka :Muhtaç bir kimsenin gerekli ihtiyaçlarını karşılamak için ve ona para ve mal veeşya yardımında bulunmaktır.
Manevi Sadaka;Zengin fakir herkesin yapabileceği, sermaye istemeyen, her türlü iyi ve güzeldavranışlardır. Tatlı dil, iyi niyet, hoşgörü ve dinimizin yasakladığı kötüdavranışlardan uzak durmak gibi.
Peygamberimiz, güleryüz ve tatlı dilin de sadaka yerine geçtiğini bildirmiştir. Ayrıca; Yolda ayağatakılan bir taşın alınıp bir kenara koymak, Yaşlı bir kimseye yardım etmek, eşyasınıtaşıyıp yardım etmek.Bilmeyene bir şey öğretmek, adres bilmeyene yer tarifetmek gibi davranışlarında sadaka olduğu bildirilmiştir. Ayet-i kerimelerde ise; “MallarınıAllah yolunda harcayanların durumu, her başağı yüz taneli yedi başak veren birtohum tanesine benzer. Allah dilediğine kat kat verir. Allah'ın lütfu geniştir,O her şeyi bilir.”(Bakara,261)
Başkasına sadakaverdikten sonra başa kalkma olmamalıdır. Başa kalkma; çirkin, kınanmış, seviyesizve aşağılık bir olgudur. İnsan, yalancı bir üstünlüğü ya da infakta bulunduğukimseyi küçük düşürmemelidir. Başa kalkma sadakayı, verene de alana da eziyetedönüştürür. Veren için; nefsinde büyüklük ve kibir etkisi bırakmak, kardeşiniyanında küçük ve kırgın görmeyi arzulamak ve kalbini ikiyüzlülük, gösteriş veAllah'tan uzaklaşma ile doldurma bakımından eziyettir. Alan kimseye de;nefsinde yenilgi ve kırgınlık etkisi, kin ve intikamla tepki gösterme duygusunugeliştirdiği için eziyet olmaktadır. Ayet- kerime de ;
“Mallarını Allah yolunda harcadıktan sonra sadakalarını başakakmayanlar, onur kırma aracı olarak kullanmayanlar, sadakalarının mükafatını Allah katında alacaklardır. Onlar İçin korkuve üzülmek de söz konusu olmayacaktır.” (Bakara,262) ve “Tatlı söz vehoşgörü, peşinden başa kakma ve onur kırma gelen sadakadan daha iyidir.”(Bakara,263)
“Ey müminler,tıpkı Allah'a ve Ahiret gününe inanmadıkları halde başkalarına gösteriş olsundiye mallarını harcayanların yaptıkları gibi, sadakalarınızı başa kakarak veonur kırma aracı haline getirerek boşa çıkarmayın. Böylesi, sağanak halindekibir yağmura tutulunca, çır çıplak kalan toprakla örtülü bir kayaya benzer.Bunlar yaptıkları iyilikten hiçbir şey elde edemezler.” (Bakara,264)
“Ey müminler, kazandıklarınızın temizve kaliteli olanları ile sizin için topraktan yetiştirdiklerimizden sadakaverin, sakın kendiniz göz yummadan almayacağınız, adi ve kalitesi bozuk şeylerivermeye kalkışmayın.” (Bakara,267) Buyrulmaktadır.
Hz. Ali de “ Bir Müslüman’ınihtiyacını karşılamak , benim için yeryüzü dolusu kadar altın ve gümüşünolmasındandaha iyidir.” Demiştir.
2- Karz- Hasen : Başkalarına karşılık gözetmeksizin borç verme
3- Hediyeleşme : Toplumsal yardımlaşma ve dayanışmayıkuvvetlendiren davranışlardır. Çıkar, menfaat düşünmeden, verilen armağandır.Peygamberimiz ; “Hediyeleşiniz, birbirinizi daha çok seveceksiniz.”Buyurmuştur.
