Nuri Altıparmak'ın anlatımıyla...

27 Mayıs İhtilal Akşamında

Bugün 27 Mayıs. Türk demokrasisi 27 Mayıs 1960 da büyük bir darbe almış, bakanlar ve başbakan idam edilmiş, birçokları hapishanelere atılmış, ülke meçhule doğru sürüklenmiş, demokrasimiz kara bir leke almıştı. 

İşte o kara gecenin öncesinde, İhtilal akşamında Kahramanmaraş’ta yaşanmış bir hatırayı burada nakletmek istiyorum. 1940 doğumlu Nuri Altıparmak ağabey 59 yıl önce bizzat yaşadığı o hatırayı anlatırken sanki her şeyi yeniden yaşıyordu. 

Nuri Altıparmak, varlıklı bir aileye mensup. O yıllarda şehrin en modern otelleri sayılan Marmara, Kervansaray Otelleri ve Marmara Hamamı sahibi ve işletmecisi. Ulu Camiinin kıblesinde, Katip Han’ın karşısında otelindeki yazıhanesinde otururken bir telefon gelir. Ahizeyi kaldırdığında karşıdaki sesin sahibi o dönemin Maraş valisi, tarih 26 Mayıs 1960 ve günlerden Perşembe:

- Nuri Bey merhaba, ses sanatkarı Mualla Mukadder Hanım ve saz heyeti Maraş’a konser için gelmişler. Arkadaşlar size uğramışlar yerimiz yok demişsiniz. Doğru mu?

O zaman Maraş’ta misafirhane yok. Bürokratlar, hatta Vali bile gelse önce normal otelde yatar. Mualla Mukadder, o dönemde Türkiye’nin en şöhretli ve en güzel ses sanatçısı. İzmir’den turneye çıkmışlar konserler vermek üzere gelmişler. Valiye cevabım:

- Evet uğradılar. Yanlış mı doğru mu bilmem. Bizim otel, aile ve esnaf oteli, burada belli müşteriler kalır. Hakir gördüğümden değil. Maraş’ta bunlara tayaturacı derler. Eğer ben otelime alırsam, beni Maraşlılar tefe koyar öttürür. Zorlamayın sayın valim, dedim.

Mevcut Marmara Oteli’mizin bitişiğine yeni bir otel daha yaptırdık. Kervan Saray Oteli. Hizmete gireli bir yıl oldu. Kırk kişi kalır. Vali devam etti:

- Senin yeni otelde yer varmış, orada kalsalar olmaz mı? dedi.

Koskoca Vali’yi de daha fazla üzmek istemedim. Vali’ye, kaldıkları sürece emniyet için kapıya iki polis tahsis ederse olur dedim. Neme lazım ben işimi sağlama alırım, belki birinin bir kırığı olur otelin adını kötüye çıkarır. Vali bey, sen merak etme, on polis gene gönderirim, dedi.

Mualla Mukadder ve saz heyetini tam 26 kişiydi. Sesi kadar kendi de çok güzel bir kadın. Hecin gibi. Zannedersin ki Süreyya Pehlevi. Yanında da yetişkin biri daha var, kızıymış. Mualla Hanım için otelimizin en güzel odasını ayırdık. Organizatör ve diğer ekibi de uygun odalara yerleştirdik.

Hasılı kelam akşam oldu. 26 Mayıs Perşembe. Yarın Cuma, Namazdan çıktık bizi de konsere davet ettiler, ev sahibiyiz ya. Konser, Çocuk Bahçesi’nin alt bitişiğindeki yazlık sinemada oluyor. En önde, Vali bey, komutanlar, amirler, müdürler, hepsi ön sırada yan yana tahta sandalyelere oturmuşlar konser izleyecekler. Beni de bir kenarına oturtturdular. Yanıma da jandarma binbaşısı oturuyor. Sivilden tanışırız Maraş’a yeni geldiğinde o da bizim otelde kalmıştı.

Konser başladı. Udi, öyle bir hicaz taksim geçti ki… Udu sanki konuşuyordu. Taksimi bitirdi, ayağa kalktı selamladı. Alkışlardan sonra tekrar oturdu. Mızrabı saza vurduğunda kadın içerden şarkıya başladı.

“Görmedim ömrümün âsûde geçen bir demini
Çekerim hep o siyâh gözlerinin mâtemini”
 

Mualla Mukadder, sahneye çıktığında öyle bir alkış tufanı başladı ki... Herkes ayakta. Peş peşe şarkılarını okudu. Arada değişik makamda taksimler... Makamına göre şarkılar… Saat ilerlemişti. Nihayet konser bitti, geldim otele.

O gece otel çalışanım izinli, ben nöbetçi kalacağım. Kapının giriş çıkış merdiveninin başına nöbetçi yatağı olur, ben orada yatacağım. Sanatçılar diğer bitişik otelimizde onların nöbetçisi ayrı. Hatta ayrıca emniyet için Vali2nin gönderdiği polislerde var.

Biz her gün otel müşterilerinin kayıt tutarız. Kim hangi saatte otele gelmiş hangi saatte yatmaya gelmiş beyannamesi var. Sabah vakti yaklaştığında otelde hapap tıkırtıları duyulur. Ulu camiye namaza gidecekler abdestini alıp merdivenlerden inerken, ben karyolayı biraz kenara çekerim oradan geçip giderler.

Namaza giden müşterilerimizden biri Anabat köyünden Müslüm Çevik, diğeri Mustafa Ekiz. Bunlar Çukurova’ya işçi götüren amele çavuşları. İşçiler ise, Nahır Önünde park etmiş kamyonda o geceyi geçirirler. Çavuşlar ve patron otelde kalır, sabah namazından sonra erkenden işçi kamyonuyla yola çıkarlar.

Ulu Camiye sabah namazına gidenleri, çıkışta kapıda jandarmalar önünü çevirmiş. İhtilal olduğunu, herkesin evine gitmesini, dışarı çıkmamalarını,  radyodan okunan talimatları takip etmelerini, söylemişler.

Müslüm Çevik, Camiden koşa koşa otele gelmiş, heyecanla, Nuri Efendi diye bana seslendi. Ne var dedim. Kalk hele kalk, dedi. Adam sapsarı kesilmişti. Radyoyu aç hele, dedi. Otelde altı lambalı bir radyom var. Açtım, Alpaslan Türkeş tok sesiyle, Ordunun yönetime el koyduğunu, ikinci bir emre kadar sokağa çıkmanın yasak olduğunu söylüyor, marşlar çalınıyordu. Ben dahil herkes, İhtilal ne demek, devrim ne demek bilmiyorduk. Oteldeki tüm müşteriler merdivene dizildi radyo dinliyordu.Bu arada sanatçıların kaldığı yan taraftaki otelden hiç haber yok. Nihayet saat yedi, sekiz, dokuz, oldu. Ben müşteri beyannamelerini her günkü gibi doldurdum, emniyete götüreceğim, mecburuz. Beyanname cildini aldım, çıktım yola.

Emniyet müdürlüğü çocuk bahçesinin az ilerisinde, eski Alman Hastanesi’nin yerindeydi.  O zamanlar yeni çıkmıştı, 58 model Skoda bir pikabım var. Onunla gidiyorum. Yolda birkaç yerde jandarmalar çevirdi, durumu anlattığımda, amirleri müsaade etti yola devam ettim. Emniyete vardığımda, bekleyenler vardı. Yukarı çıktım bir astsubay karşıladı. Anlattım, komutanıma söyleyelim, dedi. Hızır amca yok mu? Dedim. Hızır Bey o zaman emniyet müdürlüğüne vekalet ediyordu, onunla tanış idik. Asker o yok, komutanım var dedi. İçeriye girdiğimde tanıdık bir ses: Oo,Nuri Bey hoş geldin, dedi. Astsubayın Komutanım dediği şahıs, akşam konserde sağ tarafımda oturan Binbaşı. Onu görünce biraz rahatladım. Yahu binbaşım, bu neyin nesi. İhtilal mi ne olmuş anlayamadık, dedim. Binbaşı, aynı samimiyetle; Hiç sorma, bizim de bir şeyden haberimiz yoktu. Biliyorsun akşam kafamız iyiydi, senle beraber konserde eğlendik. Gece saat iki de emir geldi. Kimsenin haberi yok, Valinin de haberi yokmuş.

Beyannameyi alması için memur çağırdı. astsubaya beni göstererek, bu adamın işi ne gerekiyorsa yapın aksamasın, dedi. Bir de görev kağıdı verin, dedi. Gelen kağıdı isimliydi. Komutana dedim ki. Bu kağıttan bana on tane vereceksin, isimsiz olacak, Ne yapacaksın? Dediğinde. Maraş’ın on mahallesi var. Her mahallede on güvendiğim adamıma vereceğim. Onlar acil işlerini yaparken bu kartla dışarı çıkıp işlerini yapacaklar. Binbaşı, önce olmaz dedi. Ona dedim ki: Mağralı Mahallesinde  bir askerin vatandaşı rahatsız ettiğinde ne yapacaksın. Senin subayların bebeleri onların ineklerinin sütüyle beslenir. O adam sana inat için, evindeki ineğini gece keser dağıtır, sana süt vermez. Binbaşı, Astsubayına dönerek, ver oğlum on daha ver, dedi. Ben o kartları aldım on güvendiğim adama verdim. Telefonumu verdim. İhtiyaç duyduğunuzda beni arayın, dedim.

Bu arada Mualla Mukadder saz ekibi Otelde mahzur kalmış çok telaşlanmıştır. Otele geldiğimde binbaşıyı aradım, Binbaşı sanatçılara, Maraş’ı çıkıncaya kadar askeri bir otobüs görevlendirdi, Osmaniye hududuna kadar emniyetli bir şekilde gönderildi.”

Yıllar sonra izlerini silemeyeceğimiz bir İhtilalin, Kahramanmaraş’ta yaşanılan küçük bir hatırasını 59 yıl sonra Nuri Altıparmak ağabeyin anlatımıyla sizlere aktarmak keyif vericiydi, kendilerine çok teşekkür ediyorum.

Selam ve sevgiyle